Türkiye Barolar Birliği Dergisi 156.Sayı

28 ABD ve Türkiye’de Başkanlık Sisteminde Devlet Başkanının Düzenleme Yetkisi ABD Başkanları genel olarak olağanüstü durumlarda veya savaş dönemlerinde olayların büyüklüğüne, ciddiyetine ve süreçle- rine bağlı olarak devletin sürdürülebilirliğinin sağlanması için Ana- yasa hükümlerine göre olağan dönemlerde sahip olmadıkları yetkileri kullanmış ve bu yetkilerin sahibi olduklarını savunmuşlardır, karar- ların akabinde Yüksek Mahkeme tarafından Anayasallık denetimleri de yapılmıştır. 73 ABD’de yürütme emirlerinin Anayasa hükümlerine veya da- yandığı kanun hükümlerine uygunluğunun denetimleri yapılırken Türkiye’de ki uygulanan hükümet sisteminde Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin bir kanuna dayanması mümkün değildir. Kanun kapsamında çıkartılan sadece Cumhurbaşkanlığı Yönetmeliği veya Cumhurbaşkanı genelgeleri de yargısal denetime tabi olmakla bera- ber denetim Anayasa Mahkemesinde değil idari yargı mercilerinde yapılması gerekmektedir. Ayrıca ABD’de Yüksek Mahkeme yürütme emirlerine ilişkin davalarında oldukça çekimser davranmaktadır. Bu sebeple yapılan bir çalışmada 1943-1997 yılları arasında Amerikan Yüksek Mahkemesinde yürütme emirlerine karşı açılan 83 davanın sa- dece 14 tanesini kişiler kazanabilmiştir. 74 ABD tarihinde görev yapan 45 Başkandan sadece bir tanesi beş yürütme emri yayımlamamıştır. Diğer taraftan, kararnamelerin kap- sam ve sınırları belirsizdir fakat yürütme emirleri kanunu bile değişti- rebilmektedir. Ancak hem Kongre hem de Federal Yüksek Mahkeme tarafından denetlenmektedir. Kongre, Yürütme emirleri üzerindeki denetimini yalnızca o konuyla ilgili kanun çıkarıp kararnamenin iptal olmasına yol açarak sağlayabilir. Federal Yüksek Mahkeme ise karar- namelerin anayasaya uygunluğunu denetlemektedir. 75 73 Küçük, ABD ve Latin Amerika Ülkelerinde Başkanlık Sistemi ve Uygulamaları, s.81. 74 Söyler, Yeni Başkanlık Sisteminde Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, s. 204. 75 Çağrı D. Çolak, Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi Yetkisinin Amerikan Sistemi Üzerinden Karşılaştırmalı Analizi, s. 61.