Türkiye Barolar Birliği Dergisi 156.Sayı

37 TBB Dergisi 2021 (156) Ercan YAŞAR Ancak ceza hukuku bu iktidarı sınırlama işlevini tek başına yerine getirememektedir; bunun için değiştirilmesi daha ağır şartlara bağlan- mış anayasa hukuku normlarına ve orada güvence altına alınmış ilke- lere ihtiyaç duyulmaktadır. Bu yüzden ceza hukukunun iktidarı sınır- lama fonksiyonunun olup olamayacağını incelerken ceza hukukunun bazı alt kavramlarına tek tek yer verilip bunların uygulamada iktidar- larca ne gibi durumlarda kullanılabildiğini veyahut -varsa- bunların hangi şekillerde iktidarı sınırlama işlevi gördüklerini ele alacağız. Her ne kadar böyle bir tasnif mevcut olmasa da ceza hukukunun iktidarı sınırlama boyutunu ele alırken bu tasnif yoluna başvurmak kaçınıl- maz olmaktadır. Üst kavram olarak ceza hukukunu baz alırsak ana- yasalarda yer alan ceza hukukuna ilişkin güvence ve prensipler, ceza kanunları ve yargı organlarını (burada kastedilen ceza hukuku uy- gulayıcıları olan mahkeme ve hakimlerdir) bu bağlamda ele alacağız. Keza burada yargı bağımsızlığının yanı sıra bilhassa demokrasinin tam olarak oturmadığı toplumlarda yargıç tarafsızlığını da (bir birey olarak hâkimin herhangi bir görüş yahut zümrenin baskısı altında ol- madan objektif davranma, karar alma yükümlülüğünü de) ele alma zarureti doğmaktadır. 11 A- Anayasada yer alan ve ceza hukuku bağlamında iktidarı sınırlama işlevi görebilecek güvence ve prensipler: Ceza hukuku, iktidarın doğrudan etki alanlarında yer almamak- tadır. Ancak iktidarın dolaylı da olsa ceza hukuku ile etkileşim içinde olduğuna ilişkin emarelere örnek olarak 1982 Anayasası’nın başlangıç bölümünde yer alan kuvvetler ayrılığı ilkesine ilişkin şu ibareleri gös- terebiliriz: “Kuvvetler ayrımının, Devlet organları arasında üstünlük sıralaması anlamına gelmeyip, belli Devlet yetki ve görevlerinin kullanılmasından ibaret ve bununla sınırlı medeni bir iş bölümü ve iş birliği olduğu ve üstünlüğün ancak Anayasa ve kanunlarda bulunduğu (…)”. 12 Buradan ceza hukukunun uygulayıcıları olan yargı mensuplarının bağlı bulunduğu yargı erkinin yasama ve yürütme erkleri ile eşit po- 11 Jayawickrama, “Yargı Bağımsızlığından Yargının Hesap-verebilirliğine”, in Yar- gıtay Etik, Şeffaflık ve Güven Projesi Açılış Sempozyumu 2017, in s. 23 vd. 12 Bkz. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (1982), Başlangıç Bölümü.