12 0RdHUn +XkXk 3UaWL÷LndH 'LnL $UJPanWaV\Rn 7aUWÕşPaOaUÕ Ancak bu unsurları barındıran bir argüman üzerine konuşulabilir bir argüman olarak ortaya çıkabilir. Bunlar olmaksızın ortaya atılan her argüman ancak söylev olarak kalacaktır.28 Pozitif bilimin tüm yönleri ile ispatlayarak ortaya koyabileceği bir husus üzerinde herhangi bir belirsizlik bulunmamaktadır.29 Bu noktada doğruluğu ya da yanlışlığı ortaya konulacak bir mesele bulunmamaktadır. Fakat pozitif bilimin doğrudan sonuçlar üretmediği durumlarda bir argümanın anlaşılabilir ve erişilebilir olması için halkın geneli tarafından kabul edilen ve sağduyu (common sense) ile tespit edilebilen, müzakerecilerin her biri tarafından paylaşılan öncüller (shared premises) önemli bir yer tutmaktadır.30 Bunun anlamı, sosyal hayatın gerektirdiği diğer toplumsal ilişkilerin düzenlenmesi bakımından müzakerecilerin demokratik bir tartışmada tüm vatandaşların ikna olacağı bir argüman ortaya koyması isteniyorsa, bu argümanın özel bir öğrenim ya da yetkinlik gerektirmeksizin makul her vatandaş tarafından anlaşılabilecek bir formda sunulması gerektiğidir.31 Örneğin insan 28 John Rawls, Political Liberalism, Columbia University Press, New York, 1995, s. 220. 29 Örneğin Kovid-19 hastalığının nefes yoluyla bulaştığının ve hızla yayılarak olumsuz sonuçlara yol açtığının bilim adamları tarafından ispat edilmesi sonrasında tüm vatandaşlara diğer vatandaşların yaşam hakkını tehlikeye atmamaları için maske takma zorunluluğunun getirilmesi böyle bir durumdur. Bilim insanları meselenin tıbbi yönünü ortaya koymuşlardır. Bu nedenle konunun hukuki veçhesi ayrı bir müzakereyi gerektirmeyecek bir açıklıktadır. Bu anlamda AİHM’in yakın zamanlarda vermiş olduğu ve çocukların bulaşıcı hastalıklardan korunması maksadıyla zorunlu aşı öngörülmesinin, ailelerinin bu aşıyı reddetmesi durumunda ise çocukların okul öncesi eğitime kaydedilemeyeceklerinin hukuken düzenlenmesinin özel hayatın gizliliği hakkını ihlal etmediğine yönelik kararı da bu tür bir akıl yürütmeye dayanmaktadır. Kararında AİHM zorunlu aşının bulaşıcı hastalıklar karşısındaki önleyiciliğine değinen bilim insanlarının değerlendirmelerine de doğrudan göndermede bulunmuştur. Bkz. Case of Vavřıčka and Others v. The Czech Republic, Applications nos. 47621/13 and 5 others, 8/4/2014, parag. 306-311. 30 Rawls, (1995), s. 224; Kent Greenawalt, “Religious Convictions and Political Choice: Some Further Thoughts”, DepPaul Law Review, 1990, pp. 1019-1045, s. 1022; Greenawalt, (2007), s. 447; Andras Sajo , “Preliminaries to a Concept of Constitutional Secularism”, I Con, 2008, Vol. 6, No. 3, pp. 605-629, s. 610-611. 31 Zira sağduyu (common sense) özel bir yetenek gerektirmeyen, herkes tarafından tatbik edilen muhakeme yeteneği olarak tanımlanmaktadır. Düz, sıradan iyi muhakemedir. Bkz. Free Dictionary, https://www.thefreedictionary.com/ Common+Sense, (Erişim Tarihi: 10.4.2021). Ayrıca şeyler üzerinde pratik bir şekilde düşünme anlaşılabilir kararlar verme kabiliyeti olarak da tanımlanmaktadır. Bkz. Oxford Learned Dictionaries, https://www.oxfordlearnersdictionaries.com/definition/english/common-sense?q=common+sense, (Erişim Tarihi:
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1