214 &H]a 0XKakHPHVLndH 6XVPa +akkÕ YH Ba÷OanWÕOÕ +akOaU kişiye verilen susma hakkıyla, cevap verilecek ve sessiz kalınacak soruların özgür iradeyle seçilmesi imkânı tanınarak kişi, kendisi veya yakınları aleyhine suçlamada bulunmaktan veya delil vermekten korunmaktadır.19 Ceza hukuku bağlamında susma hakkına ilişkin düzenleme ise Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 147. maddesinin 1. fıkrasının (e) bendinde suç şüphesi altında bulunan kişiye, ifade alma veya sorgu öncesi “Yüklenen suç hakkında açıklamada bulunmamasının kanuni hakkı olduğu söylenir” şeklinde hüküm altına alınmıştır. Nitekim Yargıtay, uygulamasında CMK 147. maddesi hükmünü dikkate alarak, ceza muhakemesi sırasında açıklamada bulunmama hakkına ilişkin bildirimin, suç şüphesi altında bulunan kişinin bizzat kendisine, anlayabileceği şekilde ve mutlaka ifade alan veya sorgulayan kişi tarafından yapılması gerektiğini kabul etmektedir.20 Suç şüphesi altında bulunan kişinin susma hakkını biliyor olması veya bu yöndeki bilgisi, bu hakkın kendisine bildirilmesine engel teşkil etmeyecektir.21 Yine Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 90. maddesi 4. fıkrası gereğince, yakalanan kişiye kollukta hatırlatılması gereken kanuni haklardan biri de susma hakkıdır. Susma hakkı, kişinin özgür iradesini ve masumiyetini koruyan bir usul güvencesidir.22 İddia ve kovuşturma makamlarının, susma hakkını kullanan suç şüphesi altındaki kişilere karşı tarafsız bir tutum içerisinde 19 Şahin/Göktürk, a.g.e. 159; Feridun Yenisey/Ayşe Nuhoğlu, Seçkin Yayıncılık, Ankara Eylül 2020, 8. Baskı, s.624. 20 Şahin/Göktürk, a.g.e. s.158; Timur Demirbaş, Soruşturma Evresinde Şüphelinin İfadesinin Alınması, 5. Baskı, Ankara, Seçkin Yayıncılık, Nisan 2018, s.757.; Haydar, a.g.e., s.119.; Aysun Altunkaş, Hukuka Aykırı Delil Teorisi Işığında İfade Alma ve Sorgu, İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2006, s.131. 21 Y. 1.CD, T.16.01.2017, E.2015/4226, 2017/11 karar sayılı ilamında haksız yakalanan kişinin avukat olması aydınlatma yükümlüğüne ilişkin hükümleri uygulama koşulunu değiştirmez Bkz. Suç şüphesi altında bulunan kişinin adli psikolojisi değerlendirildiğinde, kişi muhakeme makamlarına karşı zayıf durumdadır. Kendisi hakkında anlık sorulan sorulara, uygun koşul ve şartlarda düşünmesine fırsat verilmeden kendi geleceği hakkında düşünmesine fırsat verilmeden uygun ortam sağlanmadan karar vermesini veya bildiğin kabul etmek kanaatimizce uygun değildir. Nitekim Yargıtay kararlarında suç şüphesi altındaki kişiye haklarının hatırlatılması konumuz bakımında önem arz eden savunma yapmak isteyip istememesi ve susma hakkını kullanma istiyor ise tutanağa bağlanmalıdır. Y. 1.CD, E.2015/4226, K.2017/11, T.16.01.2017, ilamına bakınız. 22 Kan Aydın, a.g.m., s.147-158.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1