240 &H]a 0XKakHPHVLndH 6XVPa +akkÕ YH Ba÷OanWÕOÕ +akOaU yanılgıya düşürmesi ve konuşup konuşmama konusundaki kararını kendi hür iradesiyle almasını engelleyerek iradesinin etki altına alınarak sakatlanmasını sağlayan kasıtlı davranışlardır.137AİHM, Spano v. New York davasında; kolluk, ifade alma görevini suç şüphesi altındaki kişinin çocukluk arkadaşı olan kolluk görevlisine vermiştir. Kolluk görevlisi suç şüphesi altındaki kişiye, itirafta bulunmadığı takdirde kendisini mesleğinden çıkartılacağını, karısı ve çocuklarının zor duruma düşeceğini söylemiş ve şahsın itirafta bulunmasını sağlamıştır. Mahkeme somut olayda, aldatma yoluyla suç şüphesi altındaki kişinin irade serbestîsinin ortadan kaldırılması suretiyle ettirilen itirafını yasal olmayan yollardan elde edilen delil olarak kabul etmiş ve susma hakkının ihlal edildiğine karar vermiştir.138 Aldatma, suç şüphesi altında bulunan kişinin tanık olarak dinleneceği ve bu nedenle beyanda bulunmaya ve gerçeği söylemeye mecbur olduğu, suç nedeniyle kendisine sadece para cezası verileceği veya susmasının suçluluğu yönünde delil olarak kullanılacağı şeklinde hukuki soruna ilişkin olabileceği gibi; suç şüphesi altındaki kişiye, suç ortaklarının itiraf ettiğinin veya hakkında ceza alması için yeterli delil elde edildiğinin söylenmesi şeklinde olaya ilişkin de olabilir.139 Uygulamada hangi eylemlerin aldatma sayılacağı hakkında spesifik bir kriter bulunmamakla ile birlikte temel olarak bu eylemlerin, şüphelinin özgür iradesini etkileyebilecek nitelikte olması gerekmektedir.140 Suç şüphesi altında bulunan kişinin susmasının aleyhine suçlu olduğunu göstereceği ve ikrarın suçun cezasını hafifleteceğini söylenmesi hukuki olarak aldatma kapsamındadır.141 137 Şahin/Göktürk, a.g.e. s. 200-201. Kıyaslayınız Seydi Kaymaz, Uygulamada ve Teoride Ceza Muhakemesinde Hukuka Aykırı (Yasak) Deliller, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 1997, s. 104. Cumhur Şahin, Sanığın Sorgulanması, ag.e. s. 203. Reşit Karaaslan Soruşturma Organları Hesabına Hareket Eden Özel Kişilerin Eylemlerinin Kamu Makamları Hesabına Hareket Eden Kişilerin Eylemlerinin Kamu Makamlarına Atfedilebilirliği-İfade Almada Yasak Sorgu Usulü Olan “Aldatma” Örneği Üzerine Bir İnceleme, Ankara Hacı Bayramı Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 25, 2021, s.560. Kaymaz, a.g.e., s. 104 vd.; Şahin, Sanığın Sorgusu, s. 201 vd. 138 İlhan Üzülmez, Türk Hukukunda İşkence Suçu, Turhan Kitabevi, 1. Baskı, Ankara, 2003, s. 134. 139 Şahin/Göktürk, a.g.e. s. 201. 140 Cumhur Şahin, Sanığın Kolluk Tarafından Sorgulanması, s. 200. Demirbaş, a.g.e., s. 369; Altunkaş, a.g.e., s. 163.; Haydar, a.g.e., s.127. 141 Cumhur Şahin, Ceza Muhakemesinde İspat ve Delilerin Doğrudan Doğruyalığı İlkesi, Ankara, Yetkin Yayınları, 2001, s.205.; Vahit Bıçak, Suç Muhakemesi Huku-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1