245 7BB 'HUJLVL <X]aUVLI 6HOoXk &2ù.81 cedir. İfade veya sorgu sırasında işkenceye başvurulması halinde nedensellik bağı aranmayacaktır. İşkencenin varlığı tek başına mutlak bir değerlendirme yasağı teşkil etmektedir. Yasak yöntemler kullanılarak elde edilen beyanların delil yasağı kapsamında kaldığı, bu beyanlar vasıtasıyla elde edilen delillerin kullanılmasının yasak olduğu kabul edilmektedir. CMK 148. maddesi ve zehirli ağacın meyvelerinin de zehirli olduğu ilkesi gereğince yasak usullerle elde edilen ifadeyle birlikte bu ifade vasıtasıyla ortaya çıkan diğer deliller de hukuka aykırı kabul edilmeli ve değerlendirme yasağı kapsamında kalmalıdır. AİHM, hukuka aykırı delilerin reddedilmesi veya yargılamada suç şüphesi altındaki kişinin aleyhine kullanılması bakımından kesin bir görüş ortaya koymamaktadır. Bu konuda genel ilkeler belirlemek yerine ispat araçlarının adil yargılanma hakkını ihlal edip etmediğini iç hukukta ayrı ayrı incelemektedir. Nitekim Barbera, Messegue ve Jabardo/İspanya davası160 kararında delillerin geçerliliği ve hukuka aykırılığı sorununu bir iç hukuk meselesi olarak değerlendirmiştir. SONUÇ Savunma hakkının bir unsurunu oluşturan susma hakkı, ceza soruşturma veya kovuşturmasında kişinin kendi aleyhine beyanda bulunmaya ve delil göstermeye zorlanamamasını ifade eder. Bu yönü ile susma hakkı, suç şüphesi altında bulunan kişinin sessiz kalması durumunda yargılama makamları tarafından bu durumun kendisi aleyhine değerlendirilmemesini teminat altına alır. Bu itibarla susma hakkı ifade özgürlüğünün bir uzantısıdır. Susma hakkı suç şüphesi altında bulunan kişiye, hiç konuşmama, istediği zaman konuşma ve istemediği zaman konuşmama serbestîsi tanır. Suç şüphesi altında bulunan kişinin, suçlamanın bütünü bakımından susması “tam susma”, aynı ifade veya sorgu işleminde bazı bilgileri vermemesi “kısmi susma”, farklı muhakeme aşamalarından birinde susup diğerinde konuşması “geçici susma” olarak nitelendirilir. Burada suç şüphesi altında bulunan kişinin susma hakkını kullan160 AİHM, “Barbera, Messegue ve Jabardo/İspanya Kararı”, (B. No: 10590/83,T. 06.12.1988 )
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1