246 &H]a 0XKakHPHVLndH 6XVPa +akkÕ YH Ba÷OanWÕOÕ +akOaU dığı ana kadarki açıklamalarının başka delillerle desteklenerek ispat vasıtası olarak değerlendirilebileceği unutulmamalıdır. Suç şüphesi altında bulunan kişinin ceza soruşturma ve kovuşturmasında gerçeği söyleme yükümlülüğü yoktur. Susma hakkı yalan söyleme hakkını içermemekle beraber, herhangi bir suç tipinin kapsamına girmediği sürece suç şüphesi altındaki kişi sırf yalan söylemesinden dolayı müeyyideye maruz kalmayacaktır. Susma hakkı mutlak değildir. Ceza muhakemesi işlemlerine katlanma yükümlülüğü suç şüphesi altında bulunan kişiyi bazı durumlarda kendi aleyhine delil göstermeye zorlamaktadır. Beden muayenesi, vücuttan örnek alınması, fizik kimliğinin tespiti, kimlik bilgileri hakkında doğruyu söyleme ve mahkemece çağrılan yer ve zamanda hazır bulunma yükümlülüğü gibi durumlar susma hakkına aykırılık teşkil etmemektedir. Susma hakkının yakalama anından başlayarak gerek ifade ve sorgu alma sırasında gerekse duruşma sırasında suç şüphesi altında bulunan kişiye hatırlatılması, anlatılması ve öğretilmesi gerekmektedir. Aydınlatma yükümlülüğü yerine getirilmeksizin suç şüphesi altındaki kişiden alınacak beyanlar ve bu beyanlarla elde edilecek deliller hukuka aykırı kabul edilecek ve yargılama makamı tarafından hükme esas alınamayacaktır. Aynı şekilde ifade ve sorguda işkence, kötü muamele, ilaç verme, yorma, cebir ve tehdit kullanma, kanuna aykırı yarar vaadinde bulunma gibi yasak usuller kullanılarak suç şüphesi altında bulunan kişinin özgür iradesi hiçe sayılarak elde edilen beyanlar ve bu beyanlar esas alınarak elde edilen deliller de hükme esas alınamayacaktır. Ceza muhakemesinde maddi gerçek ortaya çıkarılırken suç şüphesi altında bulunan kişinin hakları göz önünde bulundurulmalı, kişi sahip olduğu haklardan mahrum bırakılmamalı ve ispat yükü tersine çevrilerek kişi kendi suçsuzluğunu ispatlamaya, bu yönde bilgi vermeye ve delil göstermeye zorlanmamalıdır. Her koşulda suç şüphesi altında bulunan kişinin beyanları hür iradesine dayanmalı ve hür irade engellenerek elde edilen her türlü delil, delil yasakları kapsamında kalmalı ve muhakeme makamı sadece hukuka uygun olarak elde edilen deliler ile maddi gerçeğe ulaşılmalıdır.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1