257 7BB 'HUJLVL 'HnL]Kan +252=*ø/ Bu çerçevede çalışmada ilk olarak “kabahat” ve “idari yaptırım” kavramlarına, daha sonra non bis in idem ilkesinin genel olarak ne anlama geldiğine ve özellikle vergi cezalarıyla ilgili ulusal ve uluslararası hukuk normları çerçevesinde söz konusu ilkenin nasıl düzenlendiğine değinilecek; son olarak Anayasa Mahkemesi ve AİHM’in (Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi) konuyla ilgili bazı kararları değerlendirilerek çalışma sonlandırılacaktır. I. KABAHAT KAVRAMI Suç, hukuka aykırı bir fiildir; buna karşılık her hukuka aykırı fiil suç değildir.3 Bu bakımdan kabahatler de hukuka aykırı fiillerdir. Esasa yönelik bu ilişki ve bunun yanında özellikle yukarıda değinildiği üzere 18. yüzyılın ikinci yarısından itibaren ortaya çıkan dekriminalizasyon4 politikalarıyla birlikte bazı fiillerin suç olmaktan çıkarılması sonucu suç ve kabahatler arasında niteliksel bir ayrım yapmak güç hale gelmiştir. Kabahatler Kanunu’nun genel gerekçesinde ise suç ve kabahat arasında niceliksel bir ayrım yapıldığı vurgulanmıştır.5 Ancak kimi zaman bir suçun karşılığı olarak öngörülen kısa süreli bir hapis cezası -ve hatta para cezasına çevrilen bir hapis cezası-, bir kabahat için öngörülen yüksek miktardaki bir para cezasından daha hafif kalabilmektedir.6 Bu bakımdan öğretide, suç ve kabahat ayrımında esas alınacak ölçüt noktasında bir görüş birliğinin bulunmadığı;7 bu ayrım 3 Sulhi Dönmezer/Sahir Erman, Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku, Genel Kısım, Cilt I1, Beta Yayınevi, İstanbul, 1986, s. 11; Sahir Erman, “Vergi Usul Kanununda Yer Alan Ceza Hukuku Kaideleri”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayını (Maliye Enstitüsü Konferansları), Y. 1959, S. 5, s. 206. 4 Bazı fiillerin suç olmaktan çıkarılmasında genel olarak üç terimin kullanıldığı görülmektedir: Suç durumundan çıkarma (dekriminalizasyon), ceza durumundan çıkarma (depenalizasyon) ve kovuşturmadan ayrılma (diversiyon) (Köksal Bayraktar, “Ceza Hukukunda Suç Olmaktan Çıkarma Akımı”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Y. 1984, C. 50, S. 1-4, s. 198). 5 “…esasen hukuka aykırı olan ve haksızlık ifade eden fiiller arasında suç veya kabahat olarak bir ayrım yapılması, bir nitelik farkı oluşturmamaktadır. Söz konusu tasnif haksızlıklar arasındaki nicelik farkına dayanmaktadır” (Hamide Zafer/ Gülfem Pamuk/Kerim Çakır, Gerekçeli-Açıklamalı-İçtihatlı Kabahatler Kanunu, Beta Yayınevi, İstanbul, 2014, s. 31). 6 Ali D. Ulusoy, İdari Yaptırımlar, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2013, s. 45. 7 Guido Zanobini, “İdari Ceza Hukukunda Kıstas Mes’elesi” (Çeviren: Yılmaz Günal), AÜSBFD, Y. 1963, C. 18, S. 3, s. 309, 310; Sulhi Dönmezer/Sahir Erman, Na-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1