284 $ø+0 YH $na\aVa 0aKkHPHVL .aUaUOaUÕ ,şÕ÷Õnda 9HUJL &H]aOaUÕnda ³1Rn BÕV ,n ,dHP´ øOkHVL Aynı fiil nedeniyle yeniden yargılanmama veya cezalandırılmama ilkesi, yukarıda değinildiği üzere bireylerin, haklarında yürütülen bir ceza yargılaması sürecinin varlığı hâlinde tekrar yargılanmamalarını veya cezalandırılmamalarını güvence altına almaktadır. Böylelikle adil yargılanma hakkı kapsamındaki cezai süreçler yönünden hukuk devleti ilkesinin bir gereği olarak hukuk güvenliğinin sağlanması amaçlanmaktadır. Dolayısıyla hukuk devleti ilkesinde mündemiç olan aynı fiil nedeniyle yeniden yargılanmama veya cezalandırılmama ilkesinin Anayasa’nın 36. maddesinde düzenlenen adil yargılanma hakkının bir unsuru olduğu sonucuna ulaşılmaktadır. Nitekim non bis in idem ilkesi Sözleşme’ye ek 7 No.lu Protokol’de ayrı bir hak olarak düzenlenmiş ise de AİHM kararlarında bu ilkenin adil yargılanma hakkı ile bağlantılı özel bir güvence olduğu vurgulanmıştır.96 Yine bazı uluslararası sözleşmelerde de non bis in idem ilkesinin açık bir biçimde adil yargılanma hakkının bir güvencesi olarak kabul edildiğine yukarıda değinilmişti.97 Anayasa Mahkemesi non bis in idem ilkesini Ünal Gökpınar başvurusu hakkında verdiği kararda da tartışmıştır.98 Söz konusu karara konu olayda, başvurucuya vergi mahkemelerinin nitelendirmesine göre «komisyon karşılığında sahte fatura düzenleyerek gelir elde etme” fiili nedeniyle vergi ziyaı ve özel usulsüzlük cezaları uygulanmıştır. Bunun yanında başvurucunun sahte fatura kullanmak ve düzenlemek suretiyle vergi kaçakçılığı suçundan cezalandırılması talebiyle ceza davası açılmış ve yapılan yargılama sonucunda mahkûmiyetine hükmedilmiştir. Anayasa Mahkemesi, kararında, idari ve adli süreçler yönünden korunan farklı hukuki değerlerin olmasının veya kabahat ve suç olarak farklı nitelendirmelerin yapılmasının, ihlal edilen eylemin tek olduğu gerçeğini değiştirmeyeceğini vurgulamıştır. Ayrıca Anayasa Mahkemesi, şikâyete konu her iki takibatın aynı kişi hakkında ve aynı vergilendirme dönemleriyle ilgili olarak yürütüldüğünü; bu kapsamda başvurucunun -idari veya adli- cezai süreçlere neden olan hareketlerinin, amaç, zaman ve mekân yönlerinden birbirine bağlı şekilde kendi içinde bir bütünlük oluşturması sebebiyle hukuki an96 Nikitin/Rusya, B. No: 50178/99, 15.12.2004 (http://hudoc.echr.coe.int/ eng?i=001-61928, Erişim Tarihi: 19.02.2021). 97 Bkz. yukarıda “İlgili Ulusal ve Uluslararası Hukuk Normları” bölümü. 98 Karar bilgileri için bkz. dn. 37.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1