322 .aUşÕOaşWÕUPaOÕ +XkXka *|UH BLUOLkWH 9HOa\HW .aUaUOaUÕnda +akLPLn 'LkkaWH $OaELOHFH÷L Buna rağmen, çocuğun üstün yararı gerektiriyorsa mahkeme, velayeti ana veya babadan birine verebilir (ZGB m. 298/1).10 Evli olmayan ebeveynler bakımından ise, birlikte velayet “kural olarak” benimsenmemiştir. Bunun için birtakım koşulların varlığı aranır. Öncelikli olarak, çocuk ve babası arasında tanıma ya da babalık hükmü ile yasal bir soybağı kurulması gerekir. 11 Ardından ana ve babanın ortak iradelerine yani anlaşmalarına dayalı olarak, birlikte velayet sorumluluğu oluşturulabilir (ZGB m. 298a/1).12 Ana ve baba anlaşmalarında; çocuğun ortak sorumluluğunu üstlenmeye hazır olduklarını, çocuğun bakımına ve velayete ilişkin görevlerin paylaşımına olan katkılarını beyan ederler (ZGB m. 298a/2). 13 Bu koşulların yerine getirilmemesi halinde ana, velayeti tek başına kullanır (ZGB m. 298a/5). Ebeveynlerin anlaşamaması ihtimalinde ise, birlikte velayetin tek başına baba tarafından da talep edilebilmesi mümkündür (ZGB m. 298b/1). Alman hukukunda ise, kural, boşanmadan sonra velayetin birlikte kullanılması iken; tek başına velayet istisnadır.14 Eşler, İsviçre hukukundan farklı olarak, mahkeme kararı gerekmeksizin, boşandıktan sonra kendiliğinden velayeti birlikte kullanmaya devam ederler.15 Ayrıca, çocuğun üstün yararı varsa mahkeme, taraflardan birinin sonradan başvurması üzerine de birlikte velayete karar verebilir.16 10 Büchler/Clausen, Die elterliche Sorge, s. 2; Martin, s. 3; Ünsal Dönmez/Taylan Barın, “Boşanma Sonucunda Birlikte Velayetin Türk Hukukunda Uygulanabilirliği Sorunu”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Y. 9, S. 35, Temmuz 2018, s. 185. 11 Andrea Büchler/Luca Maranta, “Das neue Recht der elterlichen Sorge Unter besonderer Berücksichtigung der Aufgaben der Kindes- und Erwachsenenschutzbehörden”, in: Jusletter 11, August 2014, s. 4, 5; Martin, s. 3; Heınz Hausheer/Thomas Geıser/Regına E. Aebı-Müller, “Das Familienrecht des Schweizerischen Zivilgesetzbuches: Eheschliessung, Scheidung, allgemeine Wirkungen der Ehe, Güterrecht, Kindesrecht, Vormundschaftsrecht”, Erwachsenenschutzrecht, eingetragene Partnerschaft, 2010, s. 297; Tuba Birinci Uzun, “Türk Medenî Kanunu’na Göre Velâyetin Kullanılması ve Çocuğun Yüksek (Üstün) Yararı İlkesi Doğrultusunda Boşanmada ve Evlilik Dışı İlişkide Birlikte Velâyet Modeli”, Hacettepe HFD, C. 6, S. 1, Y. 2016, s. 160; Schwenzer/Keller, New Rules, s. 462. 12 Gloor/Lukas, s. 488; Martin, s. 3; Uzun, s. 160; Schwenzer/Keller, New Rules, s. 462; Andreas Bucher, “Autorité Parentale Conjointe Dans Le Contexte Suisse Et International /III.-Bibliographie”, Symposium Zum Familienrecht, La famille Dans Les 2013 Elterliche Sorge, s. 20. 13 Gloor/Lukas, s. 488; B. Apaydın, İsviçre Medeni Kanunu, s. 645; Uzun, s. 160. 14 Emine Akyüz, Çocuk Hukuku, B. 2, Ankara 2012, s. 231; Andreas T. Hanke, “Custody and Visitation Rights in Germany after the Decisions of the European Court on Human Rights”, 45 Fam. L.Q. 353 (2011), s. 356. 15 Uzun, s. 155. 16 Luise Hauschild, “Reforming the Law on Parental Responsibility, The Internatio-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1