397 TBB Dergisi 2021 (157) Emine MINDIZ edebilmek için nelere dayanabilecekleri hakkında herhangi bir açıklamaya yer verilmemiştir.37 Digesta’da yer alan metinlerden anlaşıldığı üzere, taraflar arasında bir bina inşa edilmesine ilişkin olarak akdedilen locatio conductio operis sözleşmelerinde de, conductor’un işin gerektirdiği tecrübeye (probatio) sahip olması gerekirdi. Locator, işin tamamlanması üzerine, eser henüz kendisine teslim edilmeden önce, conductor’un, işin gerektirdiği bilgi, beceri ve tecrübeyi sergileyip sergilemediğini denetleme hakkına sahipti. Eserin, bu gereklere uygun olarak inşa edildiğinin kabul edildiği andan itibaren, sorumluluk conductor’dan locator’a geçerdi. Conductor’un, yüklendiği edimi gereği gibi ifa edip etmediğinin hangi ölçütlere göre değerlendirileceği hususunda benzer sorunların ortaya çıktığı düşünülebilir. Conductor’un, eseri, işin gerektirdiği tecrübeye (probatio) uygun bir şekilde meydana getirip getirmediğinin nasıl tespit edileceğine ilişkin Paulus’a ait bir metin aşağıdaki gibidir:38 D.19.2.24 pr.: Paulus libro 34 ad edictum Si in lege locationis comprehensum sit, ut arbitratu domini opus adprobetur, perinde habetur, ac si viri boni arbitrium comprehensum fuisset, idemque servatur, si alterius cuiuslibet arbitrium comprehensum sit: nam fides bona exigit, ut arbitrium tale praestetur, quale viro bono convenit. Idque arbitrium ad qualitatem operis, non ad prorogandum tempus, quod lege finitum sit, pertinet, nisi id ipsum lege comprehensum sit. Quibus consequens est, ut irrita sit adprobatio dolo conductoris facta, ut ex locato agi possit. “Paulus’un beyanname şerhinin 34. kitabından Eğer istisna akdinde yer alan bir şartla, iş sahibinin işin kabul edilebilir olup olmadığını takdir yetkisi varsa, bu adil bir kişinin vereceği karara uygun olmalıdır. Aynı kural, bu yetkinin üçüncü kişiye verilmiş olması halinde de söz konusudur. İyiniyet, bu kararın adil şahsın kararına uygun olmasını gerektirir. Bu şart, işin kalitesi/niteliği ile ilgilidir, 37 Martin, syf. 122-123. Celsus’a ait bir metin olan D.19.2.9.5’de kullanılan “quippe ut artifex, inquit, conduxit.” ve Gaius’a ait bir metin olan D.9.2.8.1’de kullanılan “in quo intellegit vel intellegere debet.” ifadelerinden anlaşıldığı üzere; bir konuda uzmanlaşmış kişilerin, işin icrası sırasında yeteneklerini sergilemeleri gerekir. Ortaya çıkarılan sonucun beklentileri karşılamaması halinde ise, bu kişilerin sorumluluğu söz konusu olur. Martin, syf. 123, dn. 42. 38 Martin, syf. 123.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1