401 TBB Dergisi 2021 (157) Emine MINDIZ Değerli taş oyulması veya yerine yerleştirilmesi için verilmiş sonra da kırılmış ise, eğer bu taştaki bozukluktan (malzemedeki eksiklik/taşın defosundan) kaynaklanıyorsa actio ex locato verilmez. Fakat tecrübesizlikten/beceriksizlikten kaynaklanıyorsa dava hakkı vardır. Bu görüşe şu da eklenmelidir ki, meğerki hasarı/rizikoyu zanaatkâr üstüne almış olsun. Bu takdirde, malzemedeki eksiklik (taştaki defo) yüzünden kırılma gerçekleşmiş olsa dahi bir dava hakkı söz konusu olacaktır.”47 D.9.2.27.29: Ulpianus libro 18 ad edictum. Si calicem diatretum faciendum dedissi, si quidem imperitia fregit, damni iniuria tenebitu; si vero non imperitia fregit, sed rimas habeat vitiosas, potest esse excusatus; et ideo plerumque artifices convenire solent, quum eiusmodi materiae dantur, non periculo suo se facere; quae res ex locato tollit actionem et Aquiliae. “Ulpianus’un beyanname şerhinin 18. kitabından. Eğer cam bardağı yontmak (traş etmek) için verdiysen ve yontucu onu tecrübesizliğinden dolayı kırmışsa, hukuka aykırı zarar vermekten dolayı sorumludur. Ancak eğer tecrübesizlikten kırılmamış, aksine bardağın yapısındaki bir bozukluktan dolayı kırılmışsa, bu durumda bir özür ileri sürülebilir. Ve bu sebeple zanaatkârlar bu tür bir madde kendilerine verildiğinde, (müşteri ile) üzerlerine riziko almama anlaşması yaparlar. Bundan dolayı actio ex locato ve actio legis Aquiliae mümkün değildir.”48 47 Somer, İstisna, syf. 109. 48 Somer, İstisna, syf. 108, dn. 314. Roma hukukunda belli bir netice meydana getirilmediği için doğan sorumluluk hallerine ve hatta kusurun objektifleştirilmesi olarak nitelendirilebilecek hallere rastlanmaktadır. Imperitia (beceriksizlik, bilgisizlik, tecrübesizlik) ve infirmitas (zayıflık, güçsüzlük) borçlunun sorumluluğunun doğması için yeterli olup kusura eş tutulmaktaydı. Keza, D.50.17.132’deki düzenlemede de bilgisizlik ve beceriksizliğin kusur sayıldığı ifade edilmiştir. Böylece, borçlunun edimi ifa etmek için bütün gayreti göstermiş olması onu sorumluluktan kurtarmamaktaydı. D.2.27.29’da Ulpianus tarafından belirtildiği üzere, eğer bir kupa kabartma yapılması için bu işin ustasına verilmişse ve kupa, ustanın beceriksizliği yüzünden kırılmışsa, usta, mala verilen zarar sebebiyle sorumlu olur. Ancak kupa zaten çatlak olduğu için kırılmışsa, beceriksizlikten dolayı sorumluluk söz konusu olamaz. Beceriksizliğin kusurun bir türü olarak kabul edildiği hallere bir diğer örnek ise, D.19.2.9.5’de yer almaktadır. Metinden anlaşıldığı üzere, Celsus, ücret karşılığında elbise temizlenmesini konu alarak, buradaki beceriksizliğin (impertia) kusur
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1