403 TBB Dergisi 2021 (157) Emine MINDIZ D.9.2.27.29 ve D.19.2.13.5’de yer alan düzenlemeler, hassas ve değerli malzemeler üzerinde çalışan zanaatkârlar bağlamında imperitia kavramının nasıl bir gelişim sürecinden geçtiğini açıklığa kavuşturması açısından önemlidir. Buna göre; conductor, kusurun bütün derecelerinden sorumlu olduğu gibi (omnis culpa50), yapılacak iş konusundaki bilgisizliğinden ve beceriksizliğinden (imperitia) de sorumludur. Bu sayede, locatio conductio operis kapsamında alanında uzman bir kişi olarak bir eser meydana getirme borcu altına giren kişilerin, beceriksizlikleri veya işin gerekleri açısından yeterli ölçüde becerikli olmamaları yüzünden verdikleri zararlarda sorumlu tutulmaları mümkün olmuştur. İş sahibi tarafından verilen malzeme ayıplı olduğu için eserin tamamlanamaması halinde ise zanaatkâr, meydana gelen zarardan sorumlu tutulamaz. Taraflar eser sözleşmesine hukuk düzeni tarafından kendiliğinden (ipso iure) bağlanan bu sonuçları kabul edebilecekleri gibi, sözleşmenin müzakere edildiği aşamada, rizikonun taraflar arasında kanunda öngörülenden farklı bir şekilde paylaştırılması için sözleşmeye bir hüküm (lex locationis) ekleyebilirler. Yazara göre, yeteneği ve becerisi sayesinde alanında ün yapmış zanaatkârların bir eser meydana getirme borcu altına girdikleri sözleşmelerde, taraf iradesiyle eklenen bu kayıtların önemi oldukça fazladır. Zanaatkârın alanında ustalaşmış olduğu hallerde, taraflar arasında imperitia sebebiyle bir ihtilâfın ortaya çıkması sık rastlanan bir durum değildir. Bu zanaatkârlar sözleşmenin müzakeresi aşamasında sahip oldukları şöhretten yararlanarak olmaksızın yıkılmışsa, hasar yükleniciye ait olur. Paulus’a göre, eğer hasar arazideki bir eksiklikten veya bozukluktan kaynaklanıyorsa, iş sahibi hasara katlanır; ancak kanalın yıkılması işteki eksiklik veya bozukluktan kaynaklanıyorsa hasara yüklenici katlanmak zorundadır (soli vitio ve operis vitio). Locatio conductio operis’de, eser henüz iş sahibine teslim edilmeden önce, tarafların kusuru olmaksızın meydana gelen zarara kimin katlanacağı meselesine ilişkin olarak Zimmerman, Labeo tarafından D.19.2.62’de yapılan değerlendirmeye dayanmaktadır. Böyle bir durumda, conductor, işin icrasına başladığı andan hasarın gerçekleştiği ana kadar, emek ve zaman harcamış olmasına rağmen, ücrete hak kazanamayacaktır (periculum conductoris). Buna karşılık, eser henüz teslim edilmemiş olmasına rağmen, conductor’un eseri kararlaştırılan şekilde tamamladığının locator tarafından kabul edildiği andan itibaren (antequem eum adprobares), hasar locator’a geçer. Zimmerman, syf. 401-402. 50 Omnis culpa: Bütün kusurlar (culpa levis, culpa lata ve dolus). Hafif ihmalinden (culpa levis) sorumlu tutulan borçlu ağır ihmalinden (culpa lata) ve kastından da (dolus) sorumlu tutulacağı için, hafif ihmal sorumluluğuna omnis culpa sorumluluğu denmektedir. Umur, Lügat.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1