447 7BB 'HUJLVL ) (OLI d(/ø. Bu makale konusunun çalışılma bağlamı, sonradan ve yetkili makam kararı ile Türk vatandaşı olmanın başvuru şartlarının makul bir seçicilik anlayışını temsil edip etmediğinin araştırılmasıdır. Dolayısıyla, Türk vatandaşlığını sonradan ve yetkili makam kararı ile olağan yoldan temin eden şartların, karşılaştırmalı olarak incelenmesi ve değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Makalede, yalın bir plânla, ilk olarak sonradan ve yetkili makam kararınca Türk vatandandaşı olmayı temin eden hukuki imkânın kavramsal olarak ele alınmasına; ardından başvuru şartları ve usulünün irdelenmesine gayret edilmiş; bilimsel araştırma ve yayın etiği ilkelerine uyulmuştur. II. İFADE SARMALI Vatandaşlık hukukunda gerçek kişilerin, başvuru şartı ile, sonradan ve yetkili makam kararı üzerine vatandaşlık edinmelerine Fransızcada “naturalisation”, İngilizcede “naturalization”, Almancada “naturalisierung”, İspanyolcada “naturalización” denilmektedir.1 Bir devletin, doğumdan başka bir sebeple, tebaasını oluşturma yollarından bir tanesi olarak benimsenen bu tip vatandaşlığa Osmanlı Türkçesinde “telsik” denilmiştir. Telsik, Arapçada “kavuşturma” anlamına gelmektedir.2 O hâlde vatandaşlık hukuku bakımından telsik, kanunun belir1 Teorik açıdan, göçmenlerin ya da daha genel olarak bir devletin siyasal birliği dışındaki kişilerin, başvurularına binaen vatandaş edilme yolu ile o topluluğun tam üyesi hâline geçmelerini mümkün kılan, dönüştürücü bir yoldur. Ancak vatandaşlığın sonradan yetkili makam kararı ile oluşturulması, yani “naturalization” kavramı, aynı zamanda paradoksaldır; zira vatandaşlık statüsünün bu şekilde oluşumunda “doğal olarak (natural)”, yani kendiliğinden gerçekleşen bir husus bulunmamaktadır. Bu çelişki, hukuki pencereden bakıldığında vatandaşlığın, usul yüklü bir çizgide edinilmesi sebebi ile daha da belirginleşmektedir. Naturalization kavramında anahtar kısım, vatandaşlık statüsünü talep eden kişinin bu isteğinin yetkili makamın kararı ile neticelendirilmesidir. Bu bakımdan vatandaşlık statüsünün otomatik olarak oluştuğu veya başvuru sahibinin niyet açıklamasında bulunmasını gerekli tutmayan ex lege usuller ile yalnızca ilgili kişinin tek taraflı sözlü ya da yazılı eylemine dayanan beyan veya seçme hakkının kullanılmasından ayrılmaktadır. Sara Wallace Goodman, Naturalisation Policies In Europe: Exploring Patterns Of Inclusion and Exclusion, EUDO Citizenship Observatory, 2010, s.2-3. 2 Telsik, iltisak kelimesi ile ortak kök olan [-ışk]’tan; iltisak kelimesi ise [lüsuk]’tan gelmektedir. İltisak kelimesi, yapışmak, bitişmek, kavuşmak anlamlarına sahiptir. Yaşar Çağbayır, Orhun Yazıtlarından Günümüze Türkiye Türkçesinin Söz Varlığı-Büyük Türkçe Sözlük, Cilt 9, Ötüken Yayınevi, 2016, s.5730; (Erişim) https:// archive.org/details/ArapaTrkeSzlk-/page/n805/mode/2up?q=%C4%B1kl – ET:30.12.2020. Vatandaşlık hukuku ile ilgili eski kaynaklarda telsik kelimesinin
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1