449 7BB 'HUJLVL ) (OLI d(/ø. 1312 sayılı mülga Türk Vatandaşlığı Kanunu’nda, vatandaşlık izafesine yönelik terminolojiye bakıldığında asli ve müktesep vatandaşlık terimlerinin kullanıldığı görülmektedir. Kanun koyucu, Türk vatandaşlığının, ana-baba ve doğum yeri itibari ile yüklenmesinin dışındaki diğer yolları, kesp hâline ilişkin tutmuştur. Bu bakımdan yetkili makam kararına dayalı olarak iktisap edilen vatandaşlık, 5.maddede “müktesep” vatandaşlık olarak ifade edilmiştir. Bu yolla gerçek kişiler, esastan sahip oldukları vatandaşlıklarını, bir takım sebep ve hâllere dayalı olarak sonradan değiştirerek başka bir devletin vatandaşlığına geçmiş olmaktadır. 1312 sayılı mülga Türk Vatandaşlığı Kanunu’nda müktesep vatandaşlık üç biçimde gerçekleşmektedir. Dönemin doktrini tarafından,10 ikamet şartını temel alan müktesep vatandaşlığı (m.5) ifade etmek üzere “adi telsik”, ikamet şartından bağışlanmış müktesep vatandaşlığı (m.6) ifade etmek üzere, altıncı maddenin başlığı ile uyumlu olarak, “fevkalade telsik” ve Türkiye’de doğan yabancı çocuklar bakımından geçerli müktesep vatandaşlığı (m.3-4) ifade etmek üzere “kolaylıklı telsik” kavramları kullanılmıştır. Vatandaşlığın izafesine yönelik olarak 403 sayılı mülga Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun terminolojisi, 1312 sayılı mülga Türk Vatandaşlığı Kanunu’nunkinden farklıdır. Kanun koyucunun, Türk vatandaşlığının oluşumunu, “kazanma” kavramını kullanarak açıkladığı görülmektedir.11 Türk vatandaşlığı, kazanılan bir vasıf olarak kanun yolu ile, yetkili makam kararı ile ya da seçme hakkı ile gerçekleşebilmektedir. Hâlbuki “kazanma” kelimesinin, oluş eylemi özelliği yani Telsik)”, 11.maddenin üst başlığı: “İstisnai Vatandaşlığa Alınma (Fevkalade Telsik)”. 10 Abdülhak Kemal Yörük, Devletler Hususi Hukuku, C.I, Tan Matbaası, İstanbul, 1938, s.127; Berki, s.77; Fişek, s.56-65; Seviğ, Seviğ, s.92. 11 Doğumla vatandaş olmayı (acquisition of nationality at birth) ya da sonradan vatandaş hâline geçmeyi (acquisition of nationality after birth) karşılaması itibariyle gerçek kişilere vatandaşlık statüsünün yüklenmesi Fransızcada ve İngilizcede, “acquisition” kelimesi ile ifade edilmektedir. Latincesi “acqisito” olan bu kelime, özellikle bir bilgi ya da beceri elde edilmesine yönelik eylem demektir ve aramak (seek) anlamına sahip “quarerere” fiilinden türemiştir. Bu bağlamdan bakıldığında “acquisition” kavramının Türkçedeki dengi, tam olarak “kazanmak” değildir; çünkü “kazanmak” kelimesinin TDK Güncel Sözlük’teki ilk anlamı, iktisadidir ve kazanç sağlamak biçiminde ifade edilmiştir. “Kazanmak” kelimesinin ikinci anlamı, olumlu bir sonuç elde etmektir. İkinci anlamı itibariyle kazanmak kelimesinin, etimolojik olarak toprak kazılarak (kazgan/kazığ) elde edilmiş maldan geldiği görülmektedir. Kazanmak kelimesinin ancak dördüncü anlamında edinmek, sahip olmak kavramları karşımıza çıkmaktadır.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1