462 6RnUadan YH <HWkLOL 0akaP .aUaUÕ LOH 7Uk 9aWandaşÕ 2OPanÕn BaşYXUX ùaUWOaUÕ 79. P dışındakilere ilişkin olarak kısıtlayıcı kriterler getirmemektedir.38 Benzer yönde Avrupa Vatandaşlık Sözleşmesi’nin39 beşinci maddesinde, vatandaşlık bağının kurulmasında her türlü ayrımcılığın yasaklandığı ifade edilmektedir.40 Bu hüküm, hiç şüphesiz vatandaşlık statüsünün sonradan yüklenilmesi ile daha çok ilgilidir. Anılan yasağa uyulmamasının yaptırımı, Sözleşme’nin üçüncü maddesinin ikinci fıkrası hükmü ile birlikte değerlendirildiğinde, sonradan yaratılmış vatandaşlık statüsünün, diğer devletler nezdinde tanınmayacak oluşudur.41 38 Amerika Birleşik Devletleri’nde iç savaşın ardından ve on dördüncü anayasa değişikliğinin kabul edilmesi ile birlikte 1870 yılında Kongre, Afrika doğumlu ve Afrika kökenli yabancıların, Amerika Birleşik Devletleri vatandaşı olabilmelerini kabul etmiştir. Ancak bu kabul, sonraki vatandaşlıkta siyahlar ve beyazlar arasındaki tercihte açıkça ayrım gözetilmesi anlayışının terk edilmesine yol açmamıştır. Amerika Birleşik Devletleri vatandaşlığı için uygun görülmeyen bir diğer topluluk, Asyalılardır. 1882 tarihli Çin Dışlama Yasası uyarınca Çinliler, Bhagat Singh Thind davasında Yüksek Mahkeme tarafından “ortak anlayış uyarınca yeterince beyaz olmadıkları” ifade edilen Güney Asyalılar ve benzer gerekçe ile Japonlar, öjenik odaklı yaklaşımlara dayalı olarak sonradan Amerike Birleşik Devletleri vatandaşı olma imkanından dışlanmıştır. İkinci Dünya Savaşı ile birlikte, vatandaşlığa kabul sürecinde jeopolitik gerçeklik, ırksal niteliklerin göz ardı edilmesi anlayışının benimsenmesine yol açmış; 1943 yılından itibaren Çinliler, 1946 yılından itibaren Filipinliler ve Güney Asyalılar, 1952 yılından itibaren de Japonların, Amerika Birleşik Devletleri vatandaşlığını sonradan elde etmelerinin önü açılmıştır. Spiro, s.5. Amerika Birleşik Devletleri’nde hâlen yürürlükte olan Göç ve Uyrukluk Kanunu’nun (Immigration and Nationality Act-INA) 12.Bölüm-Üçüncü Alt Bölüm-İkinci Kısmında “Vatandaşlığa Kabul İçin Uygunluk” başlığı altında “bir kişinin Amerika Birleşik Devletleri vatandaşı olma hakkı, ırk veya cinsiyet nedeniyle ya da bu kişinin evli olması sebebiyle reddedilemez” hükmü yer almaktadır (§1422). 39 Türkiye, bu Sözleşme’ye taraf değildir. 40 “The rules of a State Party on nationality shall not contain distinctions or include any practice which amount to discrimination on the grounds of sex, religion, race, colour or national or ethnic origin” (m.5/ı). 41 Güngör, Avrupa Vatandaşlık Sözleşmesi, s.233. Her ne kadar uluslararası sözleşmeler vasıtası ile taahhüt edilmiş olsa da devletlerin, yetkili makam kararı ile sonradan vatandaşlık vasfını yüklerken ölçümledikleri kriterler birbirinden farklıdır ve çeşitli ayrımcılık motifleri taşımaktadır. Birleşmiş Milletler Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılması, İnsan Hakları ve Çocuk Hakları Komitelerinin çeşitli tarihli raporlarında devletlerin, sonraki vatandaşlıkla ilgili olarak ayrımcılık içeren uygulamalarından endişe duyulduğu ifade edilmektedir. Bu türden bir endişenin yükselmesine yol açan devletler arasında, vatandaşlığa kabul sürecinde etnik Korelileri, isimlerini değiştirmeye zorladığı için Japonya; etnik Çinlilerin, sonradan vatandaş olmalarını engellediği için Kore; fiziksel ya da zihinsel yeterliliği bulunmayanları kabul etmediği için Panama; Müslüman olmayanları kabul etmediği için Kuveyt bulunmaktadır. Spiro, s.727.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1