464 6RnUadan YH <HWkLOL 0akaP .aUaUÕ LOH 7Uk 9aWandaşÕ 2OPanÕn BaşYXUX ùaUWOaUÕ 79. P V. SONRADAN VE YETKİLİ MAKAM KARARI İLE TÜRK VATANDAŞI OLMANIN BAŞVURU ŞARTLARI A) 5901 SAYILI TÜRK VATANDAŞLIĞI KANUNU’NDAN ÖNCE Milletlerarası Hukuk Enstitüsü’nün 1895 yılında düzenlediği Cambridge topkantısından çıkan ve vatandaşlık hukukunun gelişimini yönlendiren “herkes vatandaşlığını değiştirme hakkına sahip olmalıdır” ilkesi, İnsan Hakları Evrensel Beyânnamesi ile 1948 yılında evrensel insan hakkı (m.15/ıı) olarak da teminat altına alınmış bir ilkedir.47 Söz konusu ilkenin Türk vatandaşlık kanunlarındaki yansımalarından birisi, yabancıya, sonradan ve yetkili makam kararı ile Türk vatandaşı olma imkanının tanınması biçiminde karşımıza çıkmaktadır. Sonradan ve yetkili makam kararı ile vatandaş olma imkânı yönünden mülga 1312 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’na bakıldığında, Tabiiyeti Osmaniye Kanunnamesi’nde olduğu gibi48, başvuru için, iki şartın birlikte gerçekleşmesinin yeterli kabul edildiği görülmektedir. Düzenlemeye göre, sonradan Türk vatandaşı olma iradesini bir dilekçe ile ortaya koyan yabancının, kendi ülkesinin kanununa göre reşit sayılması49 ve Türkiye’de kesintisiz beş yıldan beri ikamet etmesi gerekmektedir (m.5).50 Akabindeki düzenlemenin terminolojisinden anlaşıldığı üzere, söz konusu şartlar, sonradan ve yetkili makam kararı ile ilk defa Türk vatandaşı olmanın olağan, yani alışılmış bulunan-normalşartlarıdır. Takdim edilen bağlamda, bazı yabancıların, ikamet şartını sağlamamış olsalar dahi, uygun görüldükleri takdirde olağanüstü olarak vatandaşlığa kabul edilebilecekleri düzenlenmiştir (m.6).51 Türk 47 Güngör, Tabiiyet Hukuku, s.35-36. 48 “Sinni rüşde vasıl olan bir ecnebi, memaliki Osmaniye’de alettevali beş sene ikamet eylediği hâlde bizzat veya bilvasıta Hariciye Nezareti celilesine bir istida takdimi ve tabiiyeti Devleti aliyyeyi istishsal edebilir” (m.3). 49 Herhangi br işlemin ifasında dahi ehliyet şartının arandığı göz önünde bulundurulduğunda sonradan Türk vatandaşı olmak için başvuran yabancılar için, böyle bir iradeyi açıklama yeterliğinin araştırılması gerekliliği hususunda tereddüt bulunmamaktadır. Ancak Tabiiyeti Osmaniye Kanunnamesi’nden farklı olarak rüşt yaşının hangi kanuna göre araştırılacağı ile ilgili olarak ilk defa, 1312 sayılı mülga Türk Vatandaşlığı Kanunu’da düzenleme yapılmıştır. Seviğ, Seviğ, s.92. 50 “Türkiye’de alettevali beş sene ikamet eden ve memleketi kanununa göre reşit olan bir ecnebi Türk vatandaşlığını talep ve İcra Vekilleri Heyeti kararı ile iktisap edebilir” (m.5). 51 “Yukarıdaki maddede yazılı ikamet şartını ifa etmemiş olan ecnebiler, istisnai
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1