510 7an]LPaWWan *nP]H +XkXk 0HVOH÷LndH .adÕn Giriş Dünya tarihine bakıldığında kadınların profesyonel mesleklere girişi yirminci yüzyılın başlarını işaret etmektedir. Hukuk mesleği içerisinde kadınların konumuna bakıldığında, kadınların uzun bir süre boyunca avukatlık, hâkimlik, savcılık, akademisyenlik ve noterlik gibi mesleklerin dışında tutulduğu görülmektedir. Bu durum hem yasal engellerle hem de toplumsal cinsiyet temelli eşitsizlikler ile temellendirilmiştir. Dünyada bu eşitsizliğe karşı ilk mücadele 1869’da Oowa’da Arabelle Mansfield tarafından başlatılmıştır. Bu gibi mücadeleler meyvelerini 1919’da İngiltere’de kadınların dosya avukatı olması, 1937’de New York Barosu’na kadın avukatların kabul edilişi, 1931’de Fransa’da hâkimlik ve akademisyenlik mesleklerine kadınların kabul edilişi ile vermiştir.1 Tarihsel süreçte kadınların hukuk mesleğindeki yerini incelerken bu sürecin kümülatif bir süreç olduğunu ve önceki dönemlerin kazanımlarının sonraki dönemleri de etkilediğini göz önünde bulundurmak gerekir. Bir önceki dönemin kazanımlarını, bir sonraki dönem için bir yol haritası, bir binanın temelinin atılışı gibi görebiliriz. Ülkemizde bu süreç, Osmanlı’dan Cumhuriyetin ilk yıllarına, oradan da günümüze hukuk ve kadın ilişkisine kadar uzanan bir süreçtir. Bu nedenle makalede ilk olarak Osmanlı Devleti’nde kadınların hukuk mesleklerine girmeleri konusu, hukuk eğitimi ve kadınların eğitim hakkı konuları ile beraber ele alınmıştır. Ardından Cumhuriyet döneminde kadınların hukuk mesleğine girmeleri ve ilk kadın hukukçular incelenmiştir. Son bölümde ise raporlar ve istatistikler ışığında günümüzde kadın hukukçuların konumu ortaya konmuştur. I- Tanzimat Döneminde Hukuk Mesleği ve Kadın Bilindiği gibi Osmanlı Devleti’nde şer’i hukuk ve örfi hukuk olarak ikili bir hukuk yapısı vardır. Osmanlı Devleti, kendisinden önce kurulan diğer İslam ve Türk-İslam devletlerinin yargı teşkilatından esinlenerek yargı örgütünü düzenlemiştir. Tanzimat öncesi Osmanlı yargı teşkilatının temeli tek yargıçlı Şer’iyye Mahkemeleri’nden oluş1 Emine Balcı, “Hukukun Öncü Kadınları: Türkiye’de Kadınların Hukuk Mesleğine Girişi Üzerine Bir İnceleme.” Fe Dergi: Feminist Eleştiri, Ankara 2019, C. 11, S. 1, s. 36.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1