513 7BB 'HUJLVL BHOkÕV .21$1 Medreseden mezun olmak kadı olmak için yeterli olmayıp göreve başlamak için ayrıca “Padişah beratı” verilmesi beklenirdi. Medreseden mezun olan mülâzımlık belgesini alan kişiler öncelikle kazasker defterine isimlerini yazdırarak sıra beklerlerdi. Staj dönemi olarak da adlandırabileceğimiz bu dönemde önemli bir mahkemeye (mevleviyet payesi taşıyan, yani eyalet kadılarının yanına) beşer kişilik gruplar halinde gönderilirlerdi. Daha sonra sırası gelenler, kazalara kadı olarak atanırdı.10 Anlaşıldığı üzere, Osmanlı hukuk sisteminde kadı olabilmek için medreseyi bitirmek gerekiyordu. Ancak kadınların (kızların) medreseye devam etmesi mümkün değildi. Tam da bu noktada Osmanlı Devleti’nde kızların eğitimi konusuna değinmemiz, sistemi anlamamız açısından gerekli görülmektedir. Tanzimat Dönemi’nden önce kız çocukları Sıbyan Mektebi adı verilen mekteplerde ortalama 9 ile 10 yaşına kadar eğitim alabilmişlerdir. Klasik dönem adını verdiğimiz bu dönemde ancak ilmiye sınıfı veya yönetici sınıfın kızları evde eğitim alabilme şansına ait olabilmişlerdir. 19. yüzyılda kadının eğitimi, mesleki ve sosyal hayata katılımı konusunda olumlu adımlar atılmıştır. Bu adımlardan biri 1858 yılında rüştiyelerin açılmasıdır.11 Rüştiyeyi bitiren erkek öğrencilerin gidebileceği yarı yükseköğrenim kurumu olan Mülkiye, Adliye, Ziraat, Maden ve Telgraf mektepleri 1860 yılına kadar açılmış olsalar da kız öğrenciler bu okullara gidemiyorlardı.12 Aileler genellikle kız çocuklarını okula göndermek istemiyordu. Devlet, kızların okula gönderilmesini teşvik etmek amacıyla bir ferman çıkardı. Bu fermanda özetle, okumanın erkekler kadar kızlar için de elzem olduğu, erkeklerin evde rahat etmeleri için kızların din ve dünya işlerini iyi öğrenmeleri bununda okuma ile sağlanacağına değinilmiştir. Bir başka deyişle kızların iyi eş ve anne olmaları için okumalarının faydalı olacağı ailelere telkin edilmektedir.13 Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ne (1925-1975), Ankara Hukuk Fakültesi Yayınları: Sevinç Matbaası, Ankara 1977, s. 4. 10 Mumcu, 1977, s. 5. 11 Kız rüştiyelerine katılımın az olması üzerine Devlet, kızların daha iyi bir eş ve anne olabilmeleri için okuyup yazmalarının gerekliliği konusunda bir bildiri yayınlamıştır. Bkz.: Gül Akyılmaz, İslam ve Osmanlı Hukukunda Kadının Statüsü, Göksu Matbaacılık, Konya 2000, s. 83. 12 Üçok/Mumcu/Bozkurt, s. 340. 13 Osman Nuri Ergin, Türk Maarif Tarihi, C.1-2, Eser Matbaası, 1. Baskı, İstanbul 1977, s. 458
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1