77 7BB 'HUJLVL øOKaPL g=7h5. $ULI (PUH 6h0(5 partilerin tüzük ve programları ile eylemleri, Devletin bağımsızlığına, ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne, insan haklarına, eşitlik ve hukuk devleti ilkelerine, millet egemenliğine, demokratik ve laik Cumhuriyet ilkelerine aykırı olamaz; sınıf veya zümre diktatörlüğünü veya herhangi bir tür diktatörlüğü savunmayı ve yerleştirmeyi amaçlayamaz; suç işlenmesini teşvik edemez.” hükmünü içermektedir. Aşağıda da değinildiği üzere, siyasi partilerin tüzük ve programlarının bu fıkradaki esaslara aykırı olması hâli ile siyasi partilerin yine bu fıkrada yasaklanmış eylemlerin işlendiği bir odak hâline gelmesi durumlarında siyasi partilerin kapatılması söz konusudur. Anayasa’nın 68’inci maddesinin beş, altı ve yedinci fıkralarında ise, siyasi partilere üye olamayacak kişiler ile bazı kimselerin siyasi partilere üye olabilmelerine ilişkin özel usuller düzenlenmiştir.5 Anayasa’nın 69’uncu maddesinde ise siyasi partilerin uyması gereken bazı kural ve yasaklar ile aşağıda değinilecek olan siyasi partilerin kapatılması rejimi düzenlenmiştir. Bu maddede yer verilen siyasi partilerin uymaları gereken kural ve yasaklar; siyasi partilerin parti içi düzenlemeleri ve çalışmalarının demokratik ilkelere uygun olması (m. 69/1), siyasi partilerin gelir ve giderlerinin parti amaçlarına ve kanunun öngördüğü kurallara uygun olması (m. 69/3) ve siyasi partilerin ticari faaliyette bulunma yasağı (m. 69/2) olarak ifade edilebilir. B. Siyasi Partilerin Gelirleri ve Siyasi Partilere Yapılan Devlet Yardımları Siyasi partilerin, faaliyetlerini etkili bir şekilde yürütebilmeleri için finansal kaynaklara ihtiyacı bulunmaktadır.6 Zira, siyasi partiler 5 “Hâkimler ve savcılar, Sayıştay dahil yüksek yargı organları mensupları, kamu kurum ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri, yaptıkları hizmet bakımından işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri, Silahlı Kuvvetler mensupları ile yükseköğretim öncesi öğrencileri siyasi partilere üye olamazlar.” (Anayasa, m. 68/5). “Yüksek öğretim elemanlarının siyasi partilere üye olmaları ancak kanunla düzenlenebilir. Kanun bu elemanların, siyasi partilerin merkez organları dışında kalan parti görevi almalarına cevaz veremez ve parti üyesi yüksek öğretim elemanlarının yüksek öğretim kurumlarında uyacakları esasları belirler.” (Anayasa, m. 68/6). “Yüksek öğretim öğrencilerinin siyasi partilere üye olabilmelerine ilişkin esaslar kanunla düzenlenir.” (Anayasa, m. 68/7) 6 Mustafa Koçak, Siyasi Partiler ve Türkiye’de Parti Yasakları, Ankara 2002, s. 122; Nazlı Erdem, “Siyasi Partilerin Finansmanı ve Mali Denetimi”, D.E.Ü. Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Şeref ERTAŞ’a Armağan, C. 19, Özel S., 2017, s. 3107.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1