89 7BB 'HUJLVL øOKaPL g=7h5. $ULI (PUH 6h0(5 Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) göre parti kapatmanın AİHS’ye uygun olabilmesi için; kapatma sebebinin Anayasa veya kanunda öngörülmesi, parti kapatmanın 11’inci maddenin ikinci fıkrasında yer verilen meşru amaçlardan birine dayanması ve müdahalenin demokratik toplumlarda zorunluluk arz etmesi şartlarının bir arada gerçekleşmesi gerekir.21 Ülkemizde de zorunlu bazı durumların varlığı hâlinde siyasi partilerin kapatılarak faaliyetlerine son verilmesi Anayasa ile mümkün kılınmıştır.22 Bununla beraber, Anayasa’nın 69’uncu maddesinin yedinci fıkrasına 3.10.2001 tarihli ve 4709 sayılı Kanun ile eklenen hüküm uyarınca, aşağıda açıklanacak olan parti kapatma sebeplerinin gerçeknı da içerir. (2) Bu hakların kullanılması, yasayla öngörülen ve demokratik bir toplum içinde ulusal güvenliğin, kamu güvenliğinin korunması, kamu düzeninin sağlanması ve suç işlenmesinin önlenmesi, sağlığın veya ahlakın veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması için gerekli olanlar dışındaki sınırlamalara tabi tutulamaz. Bu madde, silahlı kuvvetler, kolluk kuvvetleri veya devlet idaresi mensuplarınca yukarda anılan hakların meşru sınırlamalar getirilmesine engel değildir”, https://www.echr.coe.int/documents/convention_tur.pdf, (E.T.: 04.05.2021); AİHM’nin parti kapatma davlarında verdiği kararlara ilişkin ayrıntılı bilgi için bkz. Mehmet Turhan, “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Siyasi Parti Kapatma Davaları”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, C. 57, S. 3, 2000, s. 129-150. 21 Uygun, s. 263-264; Anayasa Mahkemesi de vermiş olduğu bir kararında AİHS’nin parti kapatma ile ilgili yaklaşımını şu şekilde ifade etmiştir: “İHAS’ın 11’inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan nedenlere dayanarak bir siyasi partinin kapatılması konusu, Avrupa Konseyi Venedik Komisyonu tarafından incelenerek “Venedik İlkeleri” adıyla da raporlaştırılmıştır. Buna göre, ifade özgürlüğünü düzenleyen İHAS’ın 10 uncu maddesiyle çok yakın ilişkisi olan 11’inci madde uyarınca bir siyasi partinin, “ırkçılığı, terörü, yabancı düşmanlığını, şiddeti, şiddet çağrısını teşvik etmesi veya hoşgörüsüzlüğe dayanması” hâlinde, İHAS’ın 11 inci maddesinin bir ve ikinci fıkrasındaki düzenlemelerden hareket ile kapatılması gündeme gelebilecektir.” AYM., T. 30.7.2008, E. 2008/1, 2008/2, https://www.anayasa.gov. tr/tr/kararlar-bilgi-bankasi/, (Erişim, 06.05.2021). 22 Anayasa Mahkemesi vermiş olduğu bir kararında siyasi partilerin kapatılmasının meşruiyetini şu şekilde açıklamaktadır: “Siyasi Partiler, Anayasa’nın 68/2 maddesi uyarınca demokratik siyasi hayatın vazgeçilmez unsurlarıdır. Ancak Siyasi Partilerin Anayasadaki kimi özgürlükleri araç olarak kullanarak demokratik hak ve özgürlükleri ve bütünüyle demokrasiyi ortadan kaldırmaları olasılığına karşı ve dünyadaki çeşitli örnekleri de gözetilerek aynı maddenin 4’üncü fıkrasında siyasi partilerin uymaları gerekli esaslar belirlenmiştir. Siyasi Partiler Kanununun Dördüncü Kısmında da “Siyasi Partilerle İlgili Yasaklar” üst başlığı altında “Demokratik devlet düzeninin korunması” “Milli Devlet Niteliğinin Korunması” “Atatürk İlke ve İnkılaplarının ve Lâik Devlet Niteliğinin Korunması” ve “Çeşitli Yasaklar” alt başlıkları ile siyâsi partilerin siyasi faaliyetleri düzenlenmektedir. Bu kurallar lâik, demokratik Cumhuriyetin hukuki koruma silahlarıdır. Ve hiçbir Demokraside; Demokrasiyi yok etme özgürlüğü yoktur.” AYM., T. 22.06.2001, E. 1999/2, K. 2001/2, R.G.: 05.01.2002-24631, (Erişim: 04.05.2021).
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1