131 TBB Dergisi 2022 (158) Ahmet Talha TETİK bulunmaktadır. Yeni yapılacak binaların kagir olması, ahşap bina yapımına müsaade edilmemesi, belirli genişliğin altında yol yapılmaması ve çıkmaz sokak oluşturulmaması gibi kurallar ihtiva etmesinden dolayı söz konusu imar kararlarının, daha çok yangınla mücadele amaçlı olduğu söylenebilir.20 Moltke planının en önemli etkisinin ise Osmanlı devletinin ilk imar mevzuatı kabul edilen 1848 tarihli Ebniye Nizamnamesi’ne21 öncülük etmesi olduğu ifade edilmektedir.22 1854 yılına gelindiğinde ise İstanbul’un imarı, temizliği, yolların genişletilmesi gibi görevler için İstanbul Şehremaneti kuruldu.23 Şehremanetin kurulmasının ardından İstanbul on dört belediye dairesine ayrıldı.24 Pera (Beyoğlu) ve Galata altıncı daireyi oluşturuyordu. 1857 yılında tüm dairelerin kurulması imkânı bulunmadığından dolayı uygulamaya altıncı dairenin kurulmasıyla başlandı.25 Altıncı daire diğer belediyelere örnek olacak birçok faaliyette bulundu. Bölgenin kadastro haritası yapıldı. Yollar genişletilerek kaldırımlar taşla kaplandı. Sokaklara isim verme ve sokakları aydınlatma çalışmaları başladı. Kentin diğer bölgelerinde ise büyük yangınların ardından mevzi imar planları yapılmaya başlandı.26 Örneğin 1854 yılında 740 evin yanmasına neden olan Aksaray yangınından sonra bu bölgenin planlamasının, Luigi adında İtalyan bir mühendise yaptırıldığı ifade edilmektedir.27 1864 yılında 2910 evi tahrip eden Hocapaşa yangınının ardından ise bu alanın düzenlenmesi amacıyla bir tür imar komisyonu niteliğinde kabul edilebilecek “Islahat-ı Turuk Komisyonu” kurulmuştur.28 Komisyonun görevleri arasında yolların genişletilmesi, düzeltilmesi, divan yolunun açılması ve evlerin ahşap yerine kagir biçiminde yapılması gibi konular vardı.29 20 Tekeli, s. 37. 21 1848 yılında çıkarılan Ebniye Nizamnamesinin tam metni için bkz. Denel, s. XXXIV vd. 22 Tekeli, s. 38; Özden, s. 5. 23 Sıddık Sami Onar, İdare Hukukunun Umumi Esasları, C. II, İstanbul, 1966, s. 558; Tekeli, s. 39. 24 Onar, s. 560; Tekeli, s. 40. 25 Şevki Bilgehan Önver, “Altıncı Daire-i Belediye ve Günümüz Belediye Hizmetleriyle Karşılaştırılması”, Takvim-i Vekayi, C. 7, S. 1, Y. 2019, s. 39; Osman Ergin, Türkiye’de Şehirciliğin Tarihi İnkişafı, İstanbul, 1936, s. 124-125. 26 Tekeli, s. 40; Önver, s. 50 vd. 27 Gürses Söğüt, s. 252. 28 Uluengin/Turan, s. 367; Denel, s. 16. 29 Denel, s. 17.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1