223 TBB Dergisi 2022 (158) Erdem DOĞAN B. YAPAY ZEKÂNIN HUKUKÎ STATÜSÜNE YÖNELİK DOKTRİNDE İLERİ SÜRÜLEN GÖRÜŞLER 1. Genel Olarak Doktrinde yeni nesil yapay zekânın hukukî statüsünün belirlenmesine ilişkin farklı görüşler bulunmakla birlikte bunlar, genel olarak tarihî, felsefî, sosyolojik ve hukukî nedenler etrafında şekillenmektedir. Kişiliği felsefi boyutuyla değerlendiren ve bu anlamda ahlaki kişiliği benimseyen yaklaşım, kişiliğin doğuştan kazanılan varoluşsal bir değerler bütünü olarak kabul etmesine bağlı olarak, insanlar dışında yapay veya biyolojik varlıklara kişilik tanınamayacağını savunmaktadır. Buna karşılık, kişiliğin şeklî ve hukukî anlamını benimseyen yaklaşım ise toplumsal gerçeklerin haklı göstermesi ve pozitif hukuk kurallarına aykırı olmamak kaydıyla, yapay varlıklara da kendilerine özgü hukukî bir statü tanınabileceğini kabul etmektedir.19 Maddi ve ahlaki kişilik görüşü20, kural olarak, insanlar dışında hiçbir varlığa kişilik tanınamayacağını savunmakta ve buna bağlı olarak, yapay zekâyı hak süjesi değil, mülkiyet konusu bir eşya olarak kabul etmektedir.21 Bununla birlikte, öğretide, yapay zekâlı varlıklarda insansı yetilerin bulunması ve bu durumun tespit edilmesi koşuluyla bu varlıklara da kendine özgü bir kişilik statüsü tanınması gerektiği ağırlıklı olarak kabul edilmektedir.22 19 White, s. 74- 75. 20 Maddi ve ahlaki kişilik görüşü temelde Savigny ve Salmond gibi hukukçular tarafından savunulan farazî kişilik görüşüne dayanmaktadır. Ayrıca ahlâk felsefesi bağlamında Kant’ın görüşleri de anılan kişilik teorisi üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Kant’ın ahlak anlayışına göre, akıl sahibi, içsel değerleri olan ve eylemde bulunabilen canlılar kişi olarak kabul edilmektedir. Bu anlamda özgür irade ile değerli olma ve dolayısıyla kişi olma arasında güçlü bir bağ bulunmaktadır. Haluk Aşar, Hayvan Haklarına Yönelik Temel Görüşler ve Yanılgıları, Kaygı, 2018, s. 245, dn. 6. 21 Yapay zekâyı mülkiyet konusu eşya olarak kabul eden görüş hakkında detaylı bilgi için bkz. Andrea Bertolini, Robots as products: the case for a realistic analysis of robotic applications and liability rules, Law, Innovation and Technology, 2013, 5(2), s. 242 vd; Solaiman, s. 35; E. Diamantis Mihailis, The Extended Corporate Mind: When Corporations Use AI to Break the Law, North Carolina Law Review, Vol. 98, Number 4, 98 N.C. L. REV. 893 (2020), s. 926 vd.; Başak Bak, Medeni Hukuk Açısından Yapay Zekânın Hukuki Statüsü ve Yapay Zekâ Kullanımından Doğan Hukuki Sorumluluk, TAAD, S. 35, Yıl 9, Temmuz 2018, s. 218; Sinan Sami Akkurt, Yapay Zekânın Otonom Davranışlarından Kaynaklanan Hukukî Sorumluluk, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, Yıl 7, S.13, Haziran 2019, s. 44, 22 Solum, s. 1284 vd.; Gabriel Hallevy, Virtual Criminal Responsibility, Original Law
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1