19 TBB Dergisi 2022 (158) Semih Batur KAYA Dolayısıyla olağanüstü Hal Kanunu’nun, özellikle şiddet hareketleri nedeniyle36 olağanüstü hal ilanında, genel güvenlik, kamu düzenini korumak, şiddet olaylarının yaygınlaşmasını önlemek amacıyla alınacak ek önlemlerin düzenlendiği 11. maddesinde; özel hayatın gizliliği (Anayasa m. 26), bilim ve sanat özgürlüğünü (Anayasa m. 27), basın özgürlüğünü (Anayasa m. 28), düzenleyen anayasal hükümleri, Olağanüstü Hal Kanunu’nun madde 11 (e), (f) ve (h) hükümleri ile yerleşme ve seyahat özgürlüğünün düzenlendiği Anayasanın 23. maddesi hükmü de Olağanüstü Hal Kanununun madde 11 (k) hüküm ile toplantı ve gösteri düzenleme hakkı (Anayasa m. 34), Olağanüstü Hal Kanunu madde 11 (m) ile, dernek kurma hakkı (Anayasa m. 33), Yasanın madde 11 (o) hükmü ile grev ve lokavt hakkı (Anayasa m. 54) Yasanın madde 11 (ö) hükmü ile durdurulabilmektedir.37 Görüldüğü gibi özellikle şiddet hareketleri nedeni ile ilan edilen olağanüstü halde alınabilecek önlemleri sayan Olağanüstü Hal Kanunu, tüm hak ve özgürlüklerin durdurulabilmesine olanak sağlayabilmektedir. Hak ve özgürlüklerin neredeyse tümünün ortadan kaldırılmasına neden olunmaktadır. Olağanüstü Hal Kanunu’nun yürürlükte bulunduğu hallerde, hak ve özgürlüklerin korunmasına yönelik tutunulabilecek yegâne hüküm, en az korunmayı sağlayan, hak ve özgürlüklerin çekirdek alanına dokunma yasağını getiren Anayasa’nın 15. madde hükmüdür.38 Şimdi 15. maddenin analizine geçelim. C. Bir Güvence Mekanizması: Anayasa’nın 15. maddesinin Bir Analizi Anayasanın 15. maddesi “temel hak ve hürriyetlerin durdurulması” başlığıyla temel hak ve özgürlüklerin sınırlandırılması veya durdurulması ile ilgili kural getirmektedir.39 Maddeye göre “Savaş, 36 Yokuş, a.g.e., s. 92. 37 Fakat Anayasa’nın özellikle yukarıda incelediğimiz 12. maddesi esas itibariyle anlamını olağanüstü halde de korumaktadır. Buna göre OHAL döneminde bir kararname ihdas edilerek OHAL’den sonra da geçerli olacak biçimde “kamu hizmetine girme hakkı”, “örgütlenme hakkı”, “eğitim özgürlüğü”, “seçme ve seçilme hakkı”, vb. haklardan kişi mahrum bırakılamaz, bu haklara dokunulamaz, bu haklar söz konusu bu yollarla devredilebilir ve vazgeçilebilir kılınamaz. Bu durum son yıllarda süregelen OHAL olgusu için de geçerlidir. Bkz. Levent Gönenç, “Acele Olağanüstü Hal”, Birikim, S. 330, Ekim 2016, ss. 32-47. 38 Yokuş, a.g.e., s. 89. 39 Yılmaz Aliefendioğlu, “Anayasa Yargısı Açısından Olağanüstü Yönetim Usulleri”, Anayasa Yargısı Dergisi, C. 87, 1992, 411-434, s. 415.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1