272 Kambiyo Senetlerinin Zıyaı Halinde İptal Talebi Nedeniyle Verilen Ödeme Yasağı Kararı ... için gerekli gördüğü bütün ispat vasıtalarına resen başvurabilir. İlgili tacirin iddia ve beyanları ile ve getirdiği ispat vasıtalarıyla bağlı olmayan mahkeme, durumun gerektirdiği başkaca vakıa ve delilleri serbestçe arayıp bulmaya resen yetkili ve mecburdur.35 Bu çerçevede örneğin mahkeme kendisinden yangın gerekçe gösterilerek zayi belgesi istenmesi durumunda, ilgili itfaiyeye veya karakola bu husustaki düzenlenen rapor vs. için doğrudan başvurabilmek yetkisine sahiptir. Yine mahkeme defterlerin zıyaına ilişkin iddiaların doğruluğunu değerlendirebilmek için, teknik bilgiye ihtiyaç varsa, kendiliğinden bilirkişi de atayabilir. Mahkeme keşif yapılmasına da resen karar verir. Ayrıca gerek keşif sırasında gerekse keşif dışında olayın gerçekleşip gerçekleşmediğine ilişkin tanık da dinleyebilir.36 Sonuç olarak kanaatimizce ödeme yasağı kararının verilmesi sürecinde talepte bulunan TTK m. 759 gereği senet elinde iken zıyaa uğradığını inandırıcı bir şekilde gösteren delilleri mahkemeye sağlamak ve senedin bir suretini ibraz etmek veya senedin esas içeriği hakkında 35 “TTK’nın 68. maddesine dayalı hasımsız olarak açılan zayi nedeniyle iptal davaları sonuçları itibariyle sadece davacı tarafı değil davada taraf olmayan kimseler bakımından da sonuç doğuran dava türlerinden olduğundan, mahkemece bu tür davalarda yapılacak incelemeler, sadece davacı tarafın iddia ve delilleri ile sınırlandırılmamalıdır. Dairemizin yerleşik uygulamasına göre, TTK’nın 68. maddesinde yazılı afet kavramına davacıya kusur izafe edilemeyecek olan ve irade dışında meydana gelen olayların girebileceği, tacirin belgelerini muhafazada gerekli dikkat ve özeni göstermesi, tasdike tabi defterlerin tasdik edilip edilmediğinin ilgili noterden, defterler hakkında soruşturma bulunup bulunmadığının ilgili vergi dairesinden sorulması, davayı açanın defter tutmakla yükümlü tacir olup olmadığının ve iddia edilen olayın meydana geldiği yerin tacirin faaliyette bulunduğu yerlerden olup olmadığının araştırılması, ticaret sicil kayıtlarının celbedilmesi sonuçta mahkemenin olayın şüpheden uzak bir şekilde meydana geldiğine kesin kanaat getirmesi gerekmektedir”. Yargıtay 11. HD 2000/7371E., 2000/8995K., 16.11.2000, (www.sinerjimevzuat.com.tr). 36 “Dava, bir kısım şirket defterlerine ilişkin zayi belgesi verilmesi istemine ilişkin olup, mahkemece yazılı gerekçelerle davanın reddine karar verilmiştir. Dava konusu şirket genel kurul toplantı ve müzakere defteri ile ortaklar pay defterlerinin iş değişikliği sırasında yapılan tadilatlar sırasında su borularının patlaması neticesinde anılan defterlerin zarar gördüğü hususu maddi bir olgu olup, bu durum tanıkla ispat edilebilecek olmasına göre mahkemece davacı tarafından bildirilen tanıkların dinlenilip sonucuna göre karar verilmesi gerekirken yanılgılı gerekçelerle karar verilmesi doğru görülmemiş, kararın davacı yararına bozulmasını gerektirmiştir”. Yargıtay 11. HD, 2016/6393E., 2018/698K. 25.01.2018, (www.sinerjimevzuat.com.tr). Ticari defterlerin ziyaı için bkz. Oruç Hami Şener, “Ticari Defterlerin Ve Belgelerin Saklanması, Zıyaı, Zayi Belgesi, Böyle Bir Belgenin Alınması Ve Alınmamasının Hüküm Ve Sonuçları”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 6, S.1, 2004, s. 233-294.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1