324 Ticaret-i Bahriye Kanunnâme-i Hümayûn Hükümlerinde Yolculara İlişkin Düzenlemeler Ticaret-i Bahriye Kanunnâme-i Hümayûn’un büyük bir kısmı Fransız Kanunu’ndan çeviri suretiyle alınmış olmasına rağmen, yolculara ilişkin fasıl Hollanda Kanunu’ndan çevrilmek suretiyle ilgili bölüme eklenmiştir.33 Ticaret-i Bahriye Kanunnâme-i Hümayûn’da yolcular hakkındaki hükümlere dokuzuncu fasıl altında, 135-150. maddeleri arasında yer verilmiştir. “Yolcular hakkındadır” başlığıyla ele alınan bu bölümde, yolcu taşıma sözleşmelerinin kapsamı ve çeşitli sorumluluk hükümlerine ilişkin hususlar düzenlenmiş ve bu sözleşmeler gemi kirasının bir türü olarak değerlendirilmiştir.34 Kanun’da özel bir düzenlemeye gidilmeyen durumlarda ise tamamlayıcı kanun olarak Mecelle hükümlerine başvurulmuştur. III. DENİZ YOLU İLE YOLCU TAŞIMA SÖZLEŞMESİNİN TARAFLARI, UNSURLARI VE HUKUKİ NİTELİĞİ Ticaret-i Bahriye Kanunnâme-i Hümayûn’da deniz yolu ile yolcu taşıma sözleşmelerinin tanımına yer verilmemiştir. Sözleşmelerin içeriğinde bulunması gereken unsurlar ve tarafların sorumluluğuna ilişkin şartlar ise ilgili maddelerde dağınık olarak yer bulmuştur. Taşıma sözleşmeleri, iki veya daha fazla tarafın dahil olduğu, taraflara karşılıklı edimlerin yüklendiği sözleşmeler olmakla birlikte; Kanun’da bu hususa dair açık bir tanımlama yer almamıştır. Ancak deniz yolu ile yolcu taşıma sözleşmelerinde tarafların yolcu ve taşıyan olarak kabul edildiği anlaşılmaktadır.35 Söz konusu maddelerde yolcu, kaptan ve kumpanya kavramları kullanılmıştır. Taşıma sözleşmesinde taşınan sıfatı yolcuyu, taşıyan sıfatı ise taşıma işi yapan tarafı ifade etmektedir. Kaptan gemi sahibi, donatan veya kumpanya sahibi olmadığı sürece vekil veya memur sıfatıyla taşıyan sayılmıştır. Bu sıfatlar, sorumluluk esaslarında tarafların yükümlülüklerinin belirlenmesinde önem arz etmektedir. Yolcunun, yanında taşıdığı eşya açısından ise taşıtan sıfatını yüklendiği görülmektedir.36 33 Kostaki Vayani, Mücmel Ticaret-i Bahriye Kanunu Şerhi, Mahmut Bey Matbaası, İstanbul 1313/1896, s. 266. 34 Mekki Hikmet, Hukuk-ı Ticaret-i Bahriye, Evkâf-ı İslamiye Matbaası, İstanbul 1926, s. 19. 35 Demiryolu, vapur gibi vasıtalarda seyahat eden kişiler yolcu olarak tanımlanmıştır. Bkz. Şemsettin Sami, Kamus-i Türki, İkdam Matbaası, İstanbul 1317/1901, C. 2, s. 1568. 36 Nakliye komisyoncularının (siparişçi ve emanetçi) deniz yolu ile yük taşıma
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1