327 TBB Dergisi 2022 (158) Merve ALTINBAŞ gerçekleştirileceği kabul edilmiştir.45 Mecelle’de havalenin unsurlarına yer veren 682. maddesine göre; borçlu ile alacaklı arasında yapılan havalenin yasal ve geçerli olabilmesi için borcu kabul eden kişiye havalenin bildirilmesi ve onun da kabulü gereklidir.46 Seyahat hakkının devredilmesinde kaptanın rıza ve izninin aranması, Mecelle hükmü ile bağdaşır bir düzenlemenin yapıldığını göstermektedir. Nama yazılı olmayan biletler ise açık bilet olarak anılmış ve bunların kaptanın rızası olmaksızın başka birine devredilebilmesi hususunda engelleyici bir hükme yer verilmemiştir. İdare-i Mahsusa ve Şirket-i Hayriye vapurlarının biletleri, bu tür biletlerden sayılmıştır.47 139. madde içeriğine bakıldığında, yolcunun hazır olma borcunun düzenlendiği görülmektedir.48 Geminin kalkış ve hareketi için belirlenen zaman ve saatte yolcu seferin başlamasından önce gemiye gelmez ve yolculuk esnasında güzergâh üzerinde herhangi bir iskeleden gemiye binmezse kaptan beklemeye mecbur değildir. Böylece yolculara yolculuk için belirlenen yerde ve zamanda bulunma borcu, Kanun tarafından yüklenmiştir. Eşya taşımasındaki istarya süresi, yolcu taşımada geçerli değildir.49 Yolcunun, geminin kalkış zamanında hazır olması gerekir. Eğer yolcu, yoldaki herhangi bir iskeleden de binmemişse, kaptanın yolcuyu almadığı gerekçesiyle sorumlu tutulması mümkün değildir; çünkü yolcunun taksirinden kaynaklanan bir durum söz konusudur.50 Ancak bu durum, yolcuyu navlun ödeme borcundan kurtarmaz.51 45 Nusret Hilmi, Şerhli Kanunnâme-i Ticaret-i Bahriye, Karabet ve Kasbar Matbaası, İstanbul 1303/1886, s. 130. 46 Hocaeminefendizâde Ali Haydar Efendi, C. 2, s. 1054. 47 Kostaki Vayani, s. 269. 48 Madde 139: Sefinenin kıyam ve hareketi için tayin olunan vakit ve saatte yolcu seferin bida`ından evvel sefineye gelmez ve esnay-ı râhda dahi taşraya çıkıp avdet etmez ise kapudan beklemeye mecbur olmayarak hareket edebilir ve yolcu dahi navl bedelini tamamıyla te`diyeye mecburdur, Düstur, Birinci Tertip, C. 1, s. 503. 49 İstarya/istariye, kelime olarak duraklama günleri demektir, Türkzâde Hafız Mehmed Ziyaeddin Efendi, Osmanlı Hukuk Sözlüğü, Haz. Fethi Gedikli/İbrahim Enes Onat, Oniki Levha Yayınları, İstanbul 2017, s. 116. Kanun’un 108. Maddesinde yüklemenin veya yüklü olan gemiden tahliyenin yapılacağı günler olarak açıklanan istarya günlerinde navlun bedeli işlemez, Düstur, Birinci Tertip, C. 1, s. 495. 50 Nusret Hilmi, s. 131. 51 Kostaki Vayani, s. 270.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1