330 Ticaret-i Bahriye Kanunnâme-i Hümayûn Hükümlerinde Yolculara İlişkin Düzenlemeler Kanun’da yer alan bir diğer yükümlülük ise yolcu kabulüne ilişkindir. 135. maddeye göre posta vapuru gibi yolcu taşımaya tahsis edilmemiş vapurlarda, kaptan yolcu kabul etmeye mecbur edilemez.68 Söz konusu maddeden yükleten gibi yükle doğrudan bağlantılı ya da sigortacı gibi yükle dolaylı bağlantısı olan kişilerin gemiye her durumda alınabileceği anlaşılmaktadır. Ayrıca maddenin lafzından yolcu taşımaya mahsus gemilerin her durumda yolcu kabul etme yükümlülüklerinin olduğu sonucuna varılsa da kaptan, gemi kapasitesini aşılması ya da yolcunun sarhoş olması gibi sebeplerle yolcuları gemiye almama hakkına sahiptir.69 Eğer kaptanın rızası varsa, buna da engel olunamaz.70 Kanun’un 149. maddesinde taşıyana, navlun bedelinin kendisine ödenmemesi halinde yolcuların eşyaları üzerinde imtiyaz hakkı tanınıştır.71 İmtiyaz hakkının temeli ise kiraya verenin, geminin yaptığı sefer üzerinden alacaklı olmasına dayanmaktadır. Bu kapsamda taşıyan, taşınan yolcunun eşyası üzerinde de imtiyaz sahibidir. Navlun bedeli için öngörülmüş imtiyaz hakkı, sefer esnasında verilen yemek bedeli için de geçerli sayılmıştır. Fakat bu hakkın kullanabilmesi için eşyanın gemiden ya da kaptan tarafından emaneten bırakıldığı yerden çıkarılmamış olması şartı aranmıştır.72 B. Yolcu Taşıma Sözleşmelerinde Taşıyanın Sorumluluğu Kaptanın sorumluluğu, gemi sahibi ile kaptan arasındaki sorumluk ve kaptanın tayfasının hatalarından doğan sorumluluk hükümleri; evvel kapudan ticaret mahkemesi ve olmadığı yerlerde ticaret kançılaryası* ve bu dahi bulunmadığı mahallerde meclis-i belde tarafından, mahsusan tayin olunacak ehl-i hibre marifetiyle gemisini keşif ve muayene ettirmek mecbur olacaktır, Düstur, Birinci Tertip, C. 1, s. 478. 68 Madde 135: Posta vapuru gibi yolcu taşımaya mahsus olmayan sefine hamulede hiçbir alakası olmayan yolcuların kabulüne kapudan icbar olunamaz, Düstur, Birinci Tertip, C. 1, s. 502. 69 Kostaki Vayani, s. 267. 70 Nusret Hilmi, s. 129. 71 Madde 149: Henüz te`diye olunmamış olan navl ve nafaka bedelinin istihsali için yolcunun sefine derûnunda olan eşyası üzerinde kapudanın hak tevkifi ve imtiyazı olup fakat bu hak ve imtiyaz yalnız eşyâyı mezkûre sefinede tevkif veya kapudan tarafından bir mahale emaneten vâz’ ile hıfz olunduğu müddetçe bâkî olup bir takrîb ile sahibi tarafından ahz ve ihraç olunduğu gibi bu hak ve imtiyaz sâkıt olur, Birinci Tertip, C. 1, s. 505. 72 Nusret Hilmi, s. 136.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1