334 Ticaret-i Bahriye Kanunnâme-i Hümayûn Hükümlerinde Yolculara İlişkin Düzenlemeler 2. Yolculuğun Tamamlanamaması Kanun’da yolculuğun tamamlanamaması durumu kaza, savaş ve mücbir sebep olmak üzere üç durumda değerlendirilmiştir. Geminin kazaya uğraması neticesinde telef olması sebebiyle yolculuğun tamamlanamaması 141. maddede düzenlenmiştir. Gemi bir deniz kazasından dolayı zayi ve telef olursa, yolcu kontratosunun tamamen feshedileceği belirtilmiştir.86 “Fesih olunur” ifadesinden anlaşılması gereken bir tarafın diğerine tazminat ödemesine mecbur olmadan sözleşmenin münfesih olacağıdır. Çünkü gemi kazasında tarafların kusuru yoktur ve mücbir sebep söz konudur. Kanun’un 124. maddesinde taşınan mal ve eşyaların bir kaza sonucunda telef olması halinde navlun ödenmeyeceği ve eğer peşin ödenen bir navlun söz konusu ise kaptanın bu navlunu geri vereceği düzenlenmiştir. Böylece 141. maddeye göre yolcu ile yapılan taşıma sözleşmesi münfesih olmakla birlikte 124. maddeye kıyasla yolcunun peşin ödemiş olduğu navlun bedelini kaptandan geri istemeye hakkı olacaktır.87 Savaş sebebiyle geminin alıkonulması ve kumpanyanın sözleşmeden kaynaklanan sorumluluğunu bertaraf edecek bir mücbir sebebin gerçekleşmesi durumu ise 142. maddede belirtilmiştir.88 Buna göre bir savaş çıkması neticesinde gemi zapt edilme tehlikesine maruz kalmış ve deniz ticareti serbestisi ortadan kalkmışsa yolcu, kontratosunu feshedebilir. Fesih hakkı veren bir diğer durum ise seferin iptali veya ertelenmesidir. Kaptanın bağlı olduğu kumpanyanın sorumluluğunu bertaraf edecek nitelikte bir mücbir sebepten dolayı geminin seyir ve hareketi tamamen tatil edilmiş veya ertelenmiş ise yolcu kontratosunu feshedebilir. Çünkü savaş halinde bulunulan devletlerden birinin 86 Madde 141: Sefine bir kazây-ı bahrîden dolayı zâyi’ ve telef olduğu halde yolcu kontratosu tamamıyla fesh olunur, Düstur, Birinci Tertip, C. 1, s. 503. 87 Kostaki Vayani, s. 271; Nusret Hilmi, s. 132. 88 Madde 142: Bir muharebe vukû’ ile sefine zapt olunmak tehlikesine dûçar olarak serbest nazarıyla bakılamaz olduğu veyahud kapudanın ya tabi’ olduğu kumpanyanın uhde-i iktidarından hariç olan esbab-ı mücbireden nâşi seferin bida’ından evvel veya sonra seyir ve hareketi bütün bütün mu’attal kalmış veya te`hir olunmuş olduğu halde yolcu kontratosunu feshetmeye me`zundur. Kezalik kapudan ya tâbi’ olduğu kumpanya zikr olunan hallerin biri vukû’unda seferi terk eylemeye mecbur olduğu veyahud sefine hassaten emtia nakline münhasır olup da kendisinin hatâ ve tekâsülü olmaksızın emtianın nakli mümkün olamadığından dolayı seferin terkine lüzûm göründüğü halde ol dahî kontratosunun feshine me`zun olur, Düstur, Birinci Tertip, C. 1, s. 503-504.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1