337 TBB Dergisi 2022 (158) Merve ALTINBAŞ teslim edilmiş olan eşyanın deniz hasarlarından başka bir sebeple zarar görmesi halinde tazmini kaptan veya bağlı olduğu kumpanya tarafından gerçekleştirilir.98 Sefer esnasında gemide bulunan yolcuların ve usulünce teslim edilmiş eşyaların emniyetinden kaptan sorumlu tutulmuş olsa da yolculuk esnasında kaptanın tedbir sınırlarını aşan durumlar meydana gelebilir. Yolcunun vefatı tedbir sınırlarını aşan durum olarak sayılmış ve kaptanın sorumluluğu 148. maddede düzenlenmiştir.99 Vefat eden yolcunun gemideki mal ve eşyalarının deftere kaydedilerek muhafazasının sağlanması, varislerine teslim edilmesi ve buna ilişkin kayıtların tutulması da kaptana yüklenen görevlerden olmuştur.100 Bu kapsamda kaptanın yapması gereken işler ise Sicill-i Nüfus Nizamnâmesi’nin 29. maddesinde açıklanmıştır. İlgili hükme göre seyahat esnasında gemi ve vapurda gerçekleşen vefat üzerine kaptan, iki kişinin şahitliğinde iki nüshalık ilmühaber düzenleyecek ve bu ilmühaberler, gemi ya da vapurun ilk uğrayacağı iskele Osmanlı sınırlarında ise Liman İdaresi’ne, Osmanlı sınırları dışında ise şehbenderhaneye teslim edilecektir. Liman İdaresi ve şehbenderhane ise bir nüshasını alıkoyarak, diğer nüshasını bulunduğu yere göre Bahriye veya Hariciye Nezareti aracılığı ile Dahiliye Nezaretine gönderecektir. Dahiliye Nezareti de işbu ilmühaberi Nüfus-u Umumiye İdaresi vasıtasıyla vefat edenin kayıtlı bulunduğu yer nüfus memurluğuna gönderip nüfus siciline kaydettirecektir.101 Kaptan, vefat eden yolcunun varislerinin kimler olduğunu bilmesinin mümkün olmadığı durumlarda, emanetlerin gaspa uğramaması için terekeyi hükümete teslim eder.102 Yolculara ilişkin bölümde bulunan eşyaya ilişkin hükümlere ek olarak Kanun’un 44. maddesindeki düzenleme sorumluluk açısından önemli bir istisna getirmektedir. Özellikle kısa mesafe taşımacılığı yapan kayık ve sandallarda taşınan yük ve eşyalara ilişkin olan bu düzen98 Kostaki Vayani, s. 277-278. 99 Madde 148: Yolcunun esnâyı seferde vefatı vukû’nda derûn-u sefinede bulunan eşyasının muhafazasıyla veresesine i’tâsı için kapudan vakit ve hâle göre tedâbir-i lâzımenin ittihâzına mecburdur, Düstur, Birinci Tertip, C. 1, s. 505. 100 Nusret Hilmi, s. 136; Mekki Hikmet, s. 108. 101 Sicill-i Nüfus Nizamnamesi, BOA, A.} DVN.MKL. 20/36, 15.11.1298/ 09.10.1881. 102 Kostaki Vayani, s. 278-279.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1