339 TBB Dergisi 2022 (158) Merve ALTINBAŞ Hümayûn dönemin ihtiyaçlarına cevap vermeyi amaçlamış, aynı zamanda Cumhuriyet sonrasında yapılacak olan yeni düzenlemelere bir temel vazifesi üstlenmiştir. “Yolcular Hakkındadır” başlığı altında ele alınan ve Ticaret-i Bahriye Kanunnâme-i Hümayûn’un 135. ve 150. maddeleri arasında düzenlenen deniz yolu yolcu taşımacılığı, Hollanda kanunundan iktibas suretiyle Türk hukuk tarihinde uygulama alanı bulmuştur. Düzenlemenin Kanun’daki ilgili bölümünde yolcu ve taşıyanın karşılıklı hak ve yükümlülüklerine ilişkin hükümlerin yanı sıra, kısıtlı da olsa sorumluluk hükümlerine yer verilmiştir. Bu kapsamda özellikle taşıyanın bir vekili sayılan kaptan için doğrudan sorumluluk doğuran veya onu sorumluluktan kurtaran unsurlar belirtilmekle birlikte, kumpanyalara ve gemi sahiplerine de temas edilmiştir. Yolculara dair bölümde eşyanın zarar görmesine ilişkin tazmin sınırlarını çizen Kanun, yolcunun bedenine gelecek zararlara dair bir hükme yer vermemiştir. Deniz yolculuğunda ölen kişinin eşyalarının korunması ve hak sahiplerine ulaştırılması hususunda ise ilgili kanuna gönderme yapmıştır. Kanun’da kapsamı net olarak açıklanmayan deniz ticaretine dair konuların neler olduğu meselesi daha sonra Kanunname-i Ticaret’e yapılan ekle çözüme kavuşturulmuş ve tartışmalara son verilmiştir. Böylece yolcu taşımacılığı da deniz ticaretine dair işlerden sayılmış ve genel yargılamadan çıkarılarak uyuşmazlıkların özel yetkili mahkemelerde çözümlenmesine imkân sağlanmıştır. Kaynakça Kitaplar Beydiz, Mustafa Gürbüz: Osmanlı Gemi Tasvirleri, Kabalcı Yayıncılık, İstanbul 2013. Bostan, İdris: Osmanlı Deniz Ticareti, Küre Yayınları, İstanbul 2019. Duran, Tülay: Türk Denizciliği ve Deniz Ticareti Kaynakları, Vapur Donatanları ve Acenteleri Derneği, Aydoğan Matbaası, İstanbul 2002. Hocaeminefendizâde Ali Haydar Efendi, Dürerü’l-Hükkâm Şerhu Mecelleti’l Ahkâm, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, İstanbul 2020. Mekki Hikmet, Hukuk-ı Ticaret-i Bahriye, Evkâf-ı İslamiye Matbaası, İstanbul 1926. Mişon Efendi, Hukuk-ı Ticariye-i Bahriye, Kanaat Matbaası, İstanbul 1330/1914.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1