407 TBB Dergisi 2022 (158) Ekin Deniz İLHAN Res Judicata ilkesi Roma hukukunda doğmuş bir ilke olup, üç amacı gerçekleştirmeyi hedeflemektedir. İlk olarak, ilke mevcut hukuki uyuşmazlığı sona erdirmeyi amaçlamaktadır. Bununu yanı sıra, tarafları, sebebi ve konusu aynı olan uyuşmazlıkların tekrar görülmesini önlemektedir. Son olarak ise, ilke aynı olgu ve niteliklere dayanan uyuşmazlıklarda farklı sonuçlara varma olasılığını önleyerek yasal bir açıklığın doğmamasını hedeflemektedir.81 Yatırım uyuşmazlıkları incelendiğinde hakem heyetinin bu ilkeye başvurduğu kararların da mevcut olduğu görülecektir. Örneğin CME82 ve Lauder83 davalarında hakem heyetleri kararlar arasındaki tutarsızlığın önlenebilmesi için Res Judicata doktrinine başvurmuş olup, tutarsız kararların bu yolla önlenebileceği sonucuna varmışlardır. Bunun yanı sıra, doktrinde öne sürülen bu görüşün de önünde bazı engeller mevcuttur. İlk olarak, bu ilkeye başvurulabilmesi için tarafları ve konusu aynı iki uyuşmazlık mevcut olmalıdır. Yatırım uyuşmazlıklarında yatırımcı taraf aynı olsa bile farklı ticaret unvanına sahip olabileceğinden, bu ihtimalin her durumda gerçekleşmesi zordur. Nitekim yatırımcı şirket şirketler topluluğu oluşturarak, yavru şirket adına dava açabilir. Örneğin Gauff v. Tanzania84 davasında Biwater Gauff Tanzania (BGT)85 Joint Venture ortaklığı Dünya Bankasının Dar es Salam şehrindeki su sistemini yenilenmesi için bir kamu ihalesini kazanmıştır. Projenin devamı süresince 18 aylık süre boyunca, BGT birtakım ekonomik zorluklar ile karşılaşmıştır. Tanzanya hükümeti gecikme nedeni ile BGT ortaklığından zararın tazminini talep etmiştir.86 BGT ortaklığı ise Tanzanya hükümetinin bu eyleminden dolayı zarar görmüş olduğu için ICSID Tahkim Merkezinde dava açmıştır.87 BGT aynı zamanda yavru şirketi konumunda bulunan Dawasco şirketi adına UNCITRAL Tahkim Kurallarına göre ayrı bir tahkim yargılamasına da başvurmuştur. 2007 yı81 August Reinisch, The use and limits of res judicata and lis pendens as procedural tools to avoid conflicting dispute settlement outcomes, Law & Practice of International Courts & Tribunals , C.3, S. 1, s. 43. 82 CME Czech Republic BV v. The Czech Republic 9 ICSID Reports Partial Award, 13.9.2001. 83 Lauder v. The Czech Republic, 9 ICSID Reports 66, 3.9.2001. 84 Biwater Gauff (Tanzania) Ltd v. United Republic of Tanzania, ICSID Case No. ARB/05/22, 2008, Final award. 85 Kısaca “BGT” olarak anılacaktır. 86 Biwater Gauff (Tanzania) Ltd v. United Republic of Tanzania, Para 15. 87 Biwater Gauff (Tanzania) Ltd v. United Republic of Tanzania, Para 476.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1