415 TBB Dergisi 2022 (158) Ekin Deniz İLHAN raflarının azaltılması amacıyla reform çalışmalarına başlamıştır. UNCTAD 2020 Dünya Bankası Raporuna göre, yatırım tahkimi maliyetleri en yüksek seviyeye ulaşmış durumdadır.114 ICSID’in 1 Temmuz 2020 tarihi itibariyle açıklamış olduğu rakamlara göre, ICSID hakem heyeti üyeleri ve arabulucular, ICSID yargılamaları ile ilgili olarak katılmış oldukları toplantılar dolayısıyla günlük 3,000 dolar tutarında ücret alma hakkına sahiptirler.115 Bunun yanı sıra tahkim yargılaması sonucu Merkezin almakla yükümlü olduğu tutar da çok yüksektir. Yine yatırım uyuşmazlıklarının görüldüğü UNCITRAL Tahkim Kurallarının 41. maddesine göre, hakem ücretleri uyuşmazlık konusu dava değeri, taraflar ve harcanan süre göz önüne alınarak makul bir değerde belirlenmelidir. Uygulamada ise hakem ücretleri genel olarak ICSID gibi tahkim örgütlerinin ücret tarifelerine atıfta bulunarak belirlenmektedir. ICSID hakemlerin ücretlerine ilişkin olarak “Hakemlerinin Ücret ve Masrafları Hakkında Bildiri” (Memorandum on the Fees and Expenses) yayınlamıştır.116 Buna göre, gündelik ücretler, hakemlerin normal ikamet yerlerinin dışında yaptıkları masrafların bedeli olarak ödenmektedir. Bu kapsamda gündelik maliyetler yüksek maliyetli şehirlerde artacaktır. Bunun yanı sıra, yolculuk giderleri ise hakem heyetinin yapacağı toplantılara katılma nedeniyle seyahat masrafı kalemlerinden oluşmaktadır. Bu kalemleri tahkim yargılamaları bakımından değerlendirdiğimizde, ICSID nezdinde görülen davalar incelendiğinde hakemler için ödenen ücretin ve taraf vekillerine ödenen ücretlerin çok yüksek olduğu görülmektedir. Örneğin, İç Kale v. Türkmenistan117 davasında Türkmenistan taraf vekillerine 7100000 dolar tutarında vekalet ücreti ödemiştir.118 Bunun yanı sıra bu dava sonucu hükmedilen yargılama gideri toplamda 9, 262.000 olmuştur. Bir başka örnek olarak, 114 UNCTAD World Investment Report 2020 < https://unctad.org/system/files/ official-document/wir2020_overview_en.pdf > Erişim: 7.3.21. 115 Schedule of Fees,1 Temmuz 2020 < https://icsid.worldbank.org/services/content/schedule-fees > Erişim: 8.3.21. 116 Memorandum on the Fees and Expenses, 6.7.2015 < https://icsid.worldbank.org/ services/content/memorandum-fees-expenses > Erişim: 13.06.21. 117 İç Kale İnşaat Limited Şirketi v. Türkmenistan, 8.3.2016, < https://www.italaw. com/sites/default/files/case-documents/italaw7163_1.pdf > Erişim: 13.06.21. 118 İç Kale İnşaat Limited Şirketi v. Türkmenistan, 8.3.2016, < https://www.italaw. com/sites/default/files/case-documents/italaw7163_1.pdf > Erişim: 13.06.21, s. 139.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1