417 TBB Dergisi 2022 (158) Ekin Deniz İLHAN iş olanaklarının sağlanması, işletme lisansının verilmesi veya sözleşme müzakerelerinde bulunmaya zorlama gibi hükümlere de karar verilebilmektedir.121 Tahkim yargılaması sonucunda hükmedilen tazminat maddi, manevi ve eski hale getirme taleplerini kapsamaktadır. Tazminatın ödenmesi Chorzow kararına göre, bir anlaşmanın ihlaline uygun şekilde tazmin edilme zorunluluğu doğuran bir prensiptir.122 Bu prensip kapsamında Birleşmiş Milletler tarafından hazırlanan “Devletlerin Uluslararası Haksız Fiilleri” başlıklı metnin 31. Maddesine göre, devletler uluslararası hukuka aykırı olarak işledikleri fiillerden kaynaklanan zararlarını tazmin etmekle yükümlüdürler.123 Aynı metnin 34. Maddesine göre ise, uluslararası hukuktan kaynaklanan zarar eski hale getirme, tazminat ve tatmin şeklinde tek tek veya birlikte üç ana kalemden oluşmak zorundadır.124 Eski hale getirme, maddi zararların hasar oluşmadan önceki hale getirilmesi anlamına gelmektedir.125 Tazminat yolları ise, hesaplanabilen zararlar bakımından eski hale getirilemeyen talepler açısından geçerli olmaktadır. Tatmin ise, ekonomik olarak hesaplanamayan, sıklıkla sembolik bir biçimde devletlere karşı hasarların tazmini içeren bir yöntemdir. Uluslararası tahkim yargılaması bakımından zararın değerlendirilmesinde en önemli yaptırımlardan birisi de mağdur tarafın gördüğü zarardan dolayı hesaplanan kayıpların tam tazminidir.126 Uluslararası hukuk bakımından yatırımcılara tazminat ödenmesi temel bir yaptırım niteliğinde olmasının yanında karşılaştırmalı zarar hukukunda da özellikle sözleşmele121 Antoine Goetz et consorts v. République du Burundi, ICSID Case No. ARB/95/ < https://www.italaw.com/cases/508 > Erişim: 11.03.21. 122 Factory at Chorzow, Publication of the Permanent Court of International Justice, Series A. -9, July 26 1927, Collection of Judgements, s. 21. 123 Draft articles on Responsibility of States for Internationally Wrongful Acts with commentaries, 2001, United Nations, Art 31 < https://legal.un.org/ilc/texts/instruments/english/commentaries/9_6_2001.pdf > Erişim: 10.03.21. 124 Jarrod Wong, The Compensatory Nature Of Moral Damages In Investor-State Arbitration, Colombia FDI Perspectives, Perspectives on Topical Foreign Direct Investment Issues By The Vale Columbia Center On Sustainable International Investment No. 88, 4 Şubat 2013, s.1. 125 Jarrrod Wong, The Compensatory Nature Of Moral Damages In Investor-State Arbitration, Colombia FDI Perspectives, Perspectives on Topical Foreign Direct Investment Issues By The Vale Columbia Center On Sustainable International Investment No. 88, 4 Şubat 2013, s.1. 126 The Lex Marcetoria (Old anad New) and the Trans-lex Principles, Principle No. VII.3.2. Calculation of Damages < https://www.trans-lex.org/948500/_/ calculation-of-damages/ > Erişim:11.03.21.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1