429 TBB Dergisi 2022 (158) Ekin Deniz İLHAN Del Tunari167 davasında yatırım yapılan bölgede doğal ve kültürel varlıkların korunması kapsamında bazı ihlaller söz konusu olduğundan, bölgedeki kültürel çeşitliliğe zarar verildiği sonucuna ulaşılmış ve tazminata hükmedilmiştir168. Yatırım dışı yükümlülüklerin ihlali yapılan yatırımlar gerçekleştirilirken yabancı yatırımcı şirketlerin çocuk işçi çalıştırması bakımından da gündeme gelmiştir.169 Bu kapsamda yatırım uyuşmazlıklarının kaynaklandığı pek çok uluslararası metinde de işçi haklarına ilişkin hükümlere yer verilmeye çalışılmıştır. Bu yolla yabancı yatırımların yapılması esnasında çocuk işçi çalıştırılması gibi birtakım ihlaller önlenmeye çalışılmıştır. Phillip Morris Asia Limited v. The Commonwealth of Australia davasında ev sahibi devletin mevzuatında yer alan sigara ambalajlanması hakkındaki bir yönetmeliğin halk sağlığına zarar verip vermeyeceği tartışılmıştır. Yine 2009 yılında Vatenfall v. Germany170 davasında, İsveçli şirket Vatenfall Hamburg Çevre Kurumu tarafından getirilen su kalitesi standartları ile ilgili olarak yapılan yatırımların sürdürülemez oldukları iddiasıyla ICSID’de dava açmıştır. Buna göre Alman hükümetinin çıkarmış olduğu regülasyon Enerji Şartı Anlaşmasının yatırımların teşviki ve korunmasına ilişkin hükümlerini ihlal etmekte olduğundan tazminat isteminde bulunmuştur. Yine 2012 yılında Vatenfall şirketi tarafından açılan başka bir davada171, Alman hükümetinin Fukushima felaketi ile akabinde Alman hükümetinin 17 nükleer enerji santralinin faaliyetlerine 2011 yılı itibariyle son vermiş olmasına istinaden verilen karar uyuşmazlık konusu olmuştur. Bu santrallerin iki tanesini işleten Vatenfall şirketi uğradığı zarar nedeniyle tazminat talep etmiştir ve Alman hükümeti bu davanın sonucu olarak yatırımcılara çok yüklü bir tazminat ödemiştir. Ancak belirtilmelidir ki tam tersi bir görüşün benimsenmiş olduğu kararlar da mevcuttur. Metaclad 167 Aguas del Tunari S.A. v. Republic of Bolivia, ICSID case No ARB/02/3, 25.02.2002. 168 Sara Varantina Vadi, Cultural Heritage and International Investment Law: A Stormy Relationship, International Journal of Property 2008, s. 5. 169 Diller, J.W., Child Labor, Trade And Investment: Toward The Harmonization of International Law, The American Journal of International Law: notes and comments, C.4, S.91, s.692. 170 Vattenfall AB v. Federal Republic of Germany, ICSID Case No. ARB/09/6.Ayrıca bkz. Banu Şit Köşgeroğlu, Model İkili Yatırım Anlaşmaları ve Türkiye’nin İkili Yatırım Anlaşma Taslağı, TBB Dergisi 2013, C.107, s.154. 171 Vattenfall AB and others v. Federal Republic of Germany, ICSID Case No ARB/12/12.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1