432 Uluslararası Yatırım Uyuşmazlıkları ve Yatırım Tahkimi Yargılamasında Karşılaşılan Sorunlar H. Yatırım Tahkimi Sürecindeki Paralel Yargılama Sorunları Devletler arasında yatırımların karşılıklı teşviki ve korunmasını amaçlayan iki taraflı yatırım anlaşmalarında, yatırımcı ve ev sahibi devletler arasında ortaya çıkabilecek uyuşmazlıkların çözümüne ilişkin hükümlerin mevcuttur. Söz konusu hükümlerde, çoğunlukla, uyuşmazlığın ilk olarak dostane şekilde çözümlenmesi düzenlenmekte olup, uyuşmazlığın bu şekilde çözümlenmemesi durumunda ise yatırımcıya ve/veya ev sahibi devlete, mahkemeye ve/veya tahkime başvurma imkânı tanınmaktadır. Mahkemeye ve tahkime başvurma imkânı birlikte düzenleyen uyuşmazlık çözümüne ilişkin hükümlerin bir kısmına göre davacı bu iki yola başvurmak konusunda bir seçimlik hakka sahiptir.181 Yabancı literatürde bu nitelikteki kayıtlar “fork in the road” kayıtları olarak bilinmektedir. Yabancı unsurlu uyuşmazlıkların çözümünde karşılaşılan paralel yargılama sorunu aynı uyuşmazlık ile ilgili olarak eş zamanlı olarak yerel mahkeme ve hakem heyetine başvurulduğu durumlarda ortaya çıkabilmektedir. Paralel davalar, bu bakımdan emek ve zaman kaybına sebep olmasının yanında, yargılamalar sonucunda birbirinden bağımsız ve çelişkili kararların da mevcut olmasına sebebiyet vermektedir. Yatırım anlaşmalarında tahkim ve yerel mahkemelere başvuru süreci arasındaki ilişkinin farklı şekillerde düzenlenmiş olduğu da görülmektedir. Bazı yatırım anlaşmalarında tahkim usulüne başvurulmadan önce iç hukuk yollarının tüketilmiş olması bir şart olarak öngörülmekte iken, bazı yatırım anlaşmalarında ise yatırım uyuşmazlıklarının yerel mahkemeler tarafından çözümlenmemiş olması durumunda tahkim usulüne başvurulması gerektiği öngörülmektedir.182 Örneğin CME kararında183 ABD vatandaşı Ronald S. Lauder çoğunluk hissesine sahip olduğu ve Hollandalı Şirket CME Czech Republic’in 181 Christoph Schreuer, Travelling the BIT Route of Waiting Periods, Umbrella Clauses and Forks in the Road, The Journal of World Investment & Trade 2004, C.5, S. 231, s. 239. 182 İnci Ataman Figenmeşe, Manufacturing Consent to Investment Treaty Arbitration by Means of the Notion Arbitration Without Privity, Annales de la Faculte de Droit dIstanbul 2011, s.188. Ayrıca bkz. Bilgin Tiryakioğlu, Doğrudan Yatırımların Uluslararası Hukukta Korunması, Dayınlarlı Yayınevi 2013, s.182. 183 CME Czech Republic B.V. v. The Czech Republic, UNCITRAL 1976 < https:// www.italaw.com/cases/281 > Erişim: 28.03.21. Ayrıca bkz Pelin Akın, Uluslararası Tahkimde Çok Taraflılık, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2014, C.18, S. 3-4, s. 313.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1