439 TBB Dergisi 2022 (158) Ekin Deniz İLHAN Saba Fakes v. Türkiye Cumhuriyeti207 davasında davacı Saba Fakes gerçekte ICSID sözleşmesine göre dava açma hakkı bulunmayan Uzan ailesi tarafından paravan olarak kurulmuş bir şirkettir. Davacı kötü niyetle dava açmış ve 19 milyar Amerikan doları talep etmiştir. Uzanlar Saba Fakes tahkiminden elde ettikleri sonuç ile Libananco v. Türkiye208 davasını Türk vatandaşı olmayıp, diğer bir Âkit devlet vatandaşı olan gerçek kişi aracılığıyla açmıştır. Bu davada Libananco şirketi, ÇEAŞ ve Kepez Elektrik şirketlerinde hisse sahibi olduğunu ve Türkiye’nin şirketlerin malvarlığına hukuka aykırı şekilde el koyup kamulaştırdığını iddia ederek yatırım tahkimine başvurmuştur. Tahkim sürecinde davacı yatırımcının Uzanlar tarafından kontrol edilip edilmediği incelenecekken, buna karar verilmeyip hisse devir sözleşmelerinin gerçek olup olmadığının, davacının yatırımcı olup olmadığının ve diğer iddiaların araştırılması süreci uzatmıştır. Nitekim eğer tüzel kişilik perdesi kaldırılmış olsaydı Libananco ve Saba Fakes şirketlerinin Uzanlar tarafından kontrol edildiği tespit edilecek ve dava yetki yönünden ilk aşamada reddedilecekti. Her iki dava da iddia edilen uyuşmazlığın uluslararası anlaşmalar vasıtası ile ICSID’de ve sürecin kötüye kullanıldığının kanıtıdır. Yatırım bakımından suiistimallere bakıldığında ise, yabancı yatırım kavramının tanımı yapılmamış olmakla birlikte, kavramın içeriği ve yorumu doktrin ve hakem kararlarında tartışmalı bir konu olmuştur.209 Hakem heyeti yabancı yatırım kavramının unsurlarına ilişkin, Salini v. Morocco210 davasında bazı kriterler tespit etmiştir. Bu sebeple bazı hakem heyetleri tarafından “Salini Kriterleri” olarak adlandırılmıştır. Salini kriterlerinde “yatırım”ın tespiti dört unsurun bir araya gelmesi ile belirlenmiştir. Bunlar; taraflar arasındaki işlemin belirli bir süre devamlılık göstermesi, kazanç ve risk unsurlarının mevcut olması, yatırımcının önemli bir taahhüt altına girmesi, yatırımın ev sahibi 207 Saba Fakes v. Republic of Turkey, ICSID Case No. ARB/07/20. 208 LibanancoHoldings Co. Limited v. Republic of Turkey, ICSIDCaseNo. ARB/06/8. 209 Doktrinde bunun nedeninin “yatırım” kavramının bilinçli olarak ICSID Konvansiyonunda tanımlanmamış olması olduğu ifade edilmiştir. Emmenuel Gaillard, Identify Or Define? Reflections On The Evolution Of The Concept Of Investment In ICSID Practice, International Investment Law for the 21st Century: Essays in Honour of Christoph Schreuer, Christina Binder, Ursula Kriebaum, August Reinisch, and Stephan Wittich, Oxford University Press 2009, s.404. 210 Salini Costruttori S.p.A. and Italstrade S.p.A. v. Kingdom of Morocco, ICSID Case No. ARB/00/4.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1