105 TBB Dergisi 2022 (159) Tijen DÜNDAR SEZER verilmiş olmakla birlikte, son yıllarda kotaların konulmasıyla temsil oranında artış sağlanmıştır; 2022’de oran %16,9’a çıkmıştır. Pasifik ülkelerinde oran %20,9’dur ve halen kadın temsilci olmayan Pasifik ülke parlamentoları bulunmaktadır. Son yıllarda kadın temsil oranının artmasının da en önemli sebebi bazı Pasifik ülkelerinin kotaları benimsemeleridir. Asya’da kadın temsil oranı %20,7’dir ve Asya en düşük temsil oranı artışı görülen kıtadır. Nedeni ise, kotalara büyük ölçüde yer verilmemesidir.243 Dünyada, herhangi bir kota türü uygulayan yüz otuz ülkenin kadın temsil oranı ortalaması yüzde yirmi yedidir (27.4).244 Kotaların uygulanmasıyla birlikte oranın beklenildiği kadar yüksek olmamasının (örneğin, yüzde otuzu aşamasının) önemli nedenleri bulunmaktadır. Öncelikle kota uygulayan yüz otuz ülkenin önemli bir bölümünde hukuki düzenleme ile getirilen kotalar değil siyasi partilerin uyguladıkları kotalar söz konusudur. Bir ülkede sadece bir veya birkaç partinin kota uygulaması dahi ülkeyi siyasi parti kotası bulunan ülke kategorisine sokmaktadır.245 Örneğin, Türkiye’de birkaç parti cinsiyet kotası uyguladığı için, Türkiye de kota uygulayan ülkeler içindedir. Bunun dışındaki en önemli neden, düşük bir kota oranı öngören ülkelerin de kota uygulayan ülkeler kategorisinde bulunmasıdır. Örnek olsun, Solomon Adaları kota uygulayan ülkeler içinde bulunmakla birlikte, öngörülen yasal aday kotası sadece yüzde ondur; bu da kadın temsil oranını ancak yüzde sekize çıkarabilmiştir. Ayrıca, kota konulması, otomatik olarak temsil oranlarını öngörülen kota düzeyinde arttırmamaktadır. Anayasa ve/veya yasalarla kotalar öngörülse dahi aşağıda belirtilen ve kotaları etkili kılan düzenlemeler yapılmadıkça, temsil oranlarının hızla yükselmesi mümkün olmamaktadır. 243 Women in Parliament: 25 Years, s. 13. 244 https://www.idea.int/data-tools/data/gender-quotas/country-overview, 01. 01. 2022. 245 Bununla birlikte, dünyada en yüksek kadın temsiline sahip yirmi iki ülke arasından dokuz tanesinde siyasi parti kotası uygulanmaktadır. Burada dikkat çeken husus, siyasi partilerin iradeleriyle kota uygulanan bu ülkelerde siyasi partilerin yüzde elli gibi yüksek kota oranları öngörmüş olmalarıdır. Söz konusu partilerin liste sıralamasına ilişkin kurallar getirdikleri de görülmektedir. Ör. İsveç ve Namibya’daki partiler. https://www.idea.int/data-tools/data/gender-quotas/voluntary-overview, 01.02. 2022. Siyasi parti kotası uygulayan ülkeler ağırlıklı olarak Avrupa ülkeleridir ve bu ülkeler toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda önde olan ülkelerdir.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1