106 Parlamento Seçimlerinde Cinsiyet Kotaları 2. Kotaların Etkili Olmasının Yolları Cinsiyet kotaları, dengeli veya eşit temsilin sağlanması için gereklidir. Ancak cinsiyet kotaları246, başlı başına öngörülen oranda kadın temsilini sağlayamaz. Cinsiyet kotaları kadın temsil oranını kural olarak arttırmakla birlikte, oranın etkili bir şekilde artması için başka unsurların da bir arada düşünülmesi ve planlanması gerekmektedir.247 Kotaların etkili olması için, öncelikle yüksek bir kota oranı öngörülmelidir. Bunun yanı sıra, uygulanan seçim sisteminin kadınların temsilini arttırmaya uygun bir sistem olması gereklidir. Kadınların listelerde seçilebilecek yerlerde aday gösterilmesi, liste türü ve kota uygulamayan partilere yönelik yaptırım ile uygulayanlara yönelik teşvikler de kadınların temsil oranını etkileyen faktörlerdir. Bu bağlamda, kotaların etkili olmasında başlıca aşağıdaki unsurlar önem taşımaktadır: a) Yüksek Kota Oranı /Sandalye Sayısı Kadınların temsil oranlarının artması için, cinsiyet kotalarının yüksek bir oran ya da sandalye sayısı öngörmeleri gerekmektedir. 1990’lardan itibaren öncelikli hedef kadınların yüzde otuz oranında temsil edilmesini sağlamak olmuş ve farklı ülkelerde farklı oranlarda cinsiyet kotaları kabul edilmiştir. Bunun yanı sıra, 21. yüzyılın başından itibaren bazı ülkelerde248 eşit temsil hedefi ile birlikte yüzde elli öngören kotaların benimsenmesi de söz konusu olmuştur. (Ör. Fransa, Bolivya, Kosta Rika, Ekvator, Kenya, Nikaragua) 1995 tarihli BM Pekin Deklarasyonu ve Eylem Planı’nda kadınların temsil edilme oranlarının en az yüzde otuz olması hedefi öngörülmüştü.249 AK Bakanlar Komitesi’nin 2003 tarihli “Siyasete ve Kamuda Karar Verme Mekanizmalarına Kadınların ve Erkekleri Dengeli 246 Sadece rezerve edilmiş sandalyeler söz konusu olduğunda, öngörülen oran ya da sayı kadar kadın temsilci çıkarılır. 247 Örneğin, Haiti Anayasasında siyasi partiler için yüzde otuz oranında kota konulması öngörülmüş olmasına rağmen, kotaları etkili kılacak yasal düzenleme yapılmamıştır ve Haiti parlamentosunda kadın temsilci bulunmamaktadır. https://www.idea.int/data-tools/data/gender-quotas/country-view/125/35, 31.01.2022. 248 Women in Parliament: 20 Years, s. 1-13. 249 Par. 182.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1