292 Elkoymanın Hukuki Sonuçları Bağlamında Elkonulan Eşya ve Diğer Malvarlığı Değerlerinin ... eşyanın soruşturma ve kovuşturma bakımından muhafazasına gerek kalmaması veya müsadereye tabi tutulmayacağının anlaşılması yahut 128. maddeye göre elkonulan eşya veya diğer malvarlığı değerlerinin suçtan zarar gören mağdura ait olması ve bunlara delil olarak artık ihtiyaç bulunmaması hallerinde, bu eşya ve malvarlığı değerlerinin iadesine karar verilebileceğini hükme bağlamıştır.73 Bu düzenlemeler nazara alınarak elkonulan eşyanın veya malvarlığı değerlerinin iadesi, elkoymaya konu taşınır eşyanın veya malvarlığı değerinin dolaysız zilyetliğinin veya hak ve alacaklara ilişkin talep yetkisinin, kanunda belirtilen sebeplerin gerçekleşmesi üzerine, henüz hüküm kurulmadan önce, herhangi bir bedel alınmaksızın ve istenildiğinde geri verme koşulu söz konusu olmaksızın, şüpheli, sanık veya üçüncü kişilere iadesi veya mağdura devredilmesi şeklinde tanımlanabilir. Bu tanımlama nazara alınırsa elkonulan eşyanın CMK m. 131 gereğince iadesinin, elkoymanın kaldırılması ve bir önceki başlıkta incelediğimiz elkonulan eşyanın teslimi kurumlarından farklı ve kendine has bir muhakeme kurumu olduğu görülecektir. Yine bu tanımlamamız çerçevesinde elkonulan eşyanın iadesinin, CMKm. 256/2 çerçevesinde hükümden sonra söz konusu olan müsadere yargılaması neticesinde iade kurumundan da oldukça farklı olduğu görülmektedir. Bu çerçevede, elkonulan eşya ve malvarlığı değerlerinin iadesi kurumunun uygulanma koşulları ve tatbik usulünü incelemeden evvel, hukuki niteliğinin ortaya konulabilmesi için belirttiğimiz diğer kavram ve kurumlardan ayrılmasına dair esasları ortaya koymamız gerekmektedir. 2. Benzer Kavramlardan Ayrılması ve Bu Çerçevede Hukuki Niteliği a. Elkonulan eşya veya malvarlığı değerlerinin iadesi kurumu evvela, elkoyma işlemindeki hukuka aykırılığın yaptırımı mahiyetindeki elkoymanın kaldırılmasından farklıdır. Elkoymanın kaldırılması çeşitli şekillerde karşımıza çıkabilir: Öncelikle, hâkim kararı olmaksızın yapılan elkoyma, CMK m. 127/3’de öngörülen sürelerde hâkim onayına sunulmaz yahut hâkim, onay talebi hakkında olumsuz karar verir veya kanunda belirtilen sürede karar vermez73 Soyaslan, s. 309; Toroslu/Feyzioğlu, s. 293; Gökcen, s. 22; Ünver/Hakeri, s. 419; Özbek/Doğan/Bacaksız, s. 375; Aydın, s. 212; Orhan, s. 160; Parlar, s. 345.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1