295 TBB Dergisi 2022 (159) Erkan SARITAŞ Bu özelliği çerçevesinde eşyanın iadesi daha ziyade rayiç bedel karşılığı teslime yakındır, hatta yukarıda belirttiğimiz üzere bu ikinci halde gerçekte söz konusu olan da bir tür iadededir. Zira bu halde de eşyanın zilyetliği tümüyle devredilmektedir. Ancak eşyanın iadesi kurumundan farklı olarak rayiç bedel karşılığı iade şarta bağlıdır. Bu şart, eşyanın rayiç bedelinin ödenmesi niteliğinde olduğundan aslında eşya, onun yerini tutabilecek bir malvarlığı değeri karşılığında iade edilmektedir. Oysa CMK m. 131’de düzenlenen eşyanın iadesi şarta bağlı değildir. Bu halde eşyanın zilyetliği, herhangi bir şarta bağlı olmaksızın ve bu çerçevede karşılığında bir değer alınmaksızın devredilmektedir. Bu yönüyle iade, rayiç bedel karşılığı teslimden de ayrılmaktadır. c. Burada incelediğimiz ve CMK m. 131’de düzenlenen eşyanın ve malvarlığı değerinin iadesi kurumu, eşyanın müsadereye tabi olmaması nedeniyle iadesine ilişkin CMK m. 256/2’de düzenlenen müsadere davasında iade kurumundan da ayrılmaktadır. Nitekim anılan maddede temelde müsadere usulü öngörülmüş ve müsadere kararı verilmesi gereken hallerde, kamu davası açılmamış veya kamu davası açılmış olup da esasla beraber bir karar verilmemiş olması ihtimalleri ele alınmakta olup maddenin birinci fıkrasında bu halde karar verilmesi için, Cumhuriyet savcısı veya katılanın, davayı görmeye yetkili mahkemeye başvurabileceği öngörülmüştür.83 Maddenin ikinci fıkrasında ise “Kamu davası açılmış olup da iade edilmesi gereken eşya veya malvarlığı değerleri ile ilgili olarak esasla birlikte bir karar verilmemiş olması durumunda, mahkemece re’sen veya ilgililerin istemi üzerine bunların iadesine karar verilir” hükmüne yer vermiştir. Buna göre asli ceza davası devam ederken elkonulan eşyanın veya malvarlığı değerinin iadesi hususunda bir karar verilmemiş ise mahkemece re’sen veya ilgililerin istemi üzerine bu hususta bir inceleme yapılarak bunların iadesine karar verilmesi mümkündür.84 Görüleceği üzere burada artık eşyanın iadesi meselesi, eşyanın müsadere edilmemesine ilişkin verilmiş bulunan hükümle sıkı sıkıya 83 Kunter, s. 621; Yurtcan, s. 788; Yenisey/Nuhoğlu, s. 812; Soyaslan, s. 518; Öztürk/ Tezcan/Erdem/Sırma Gezer/Saygılar Kırıt/Alan Akcan/Özaydın/Erden Tütüncü/Altınok Villemin/Tok, s. 777; Centel/Zafer, s. 1053; Ünver/Hakeri, s. 715. 84 Yenisey/Nuhoğlu, s. 812-813; Soyaslan, s. 519; Centel/Zafer, s. 1053; Şahin/Göktürk, II, s. 222; Ünver/Hakeri, s. 715.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1