296 Elkoymanın Hukuki Sonuçları Bağlamında Elkonulan Eşya ve Diğer Malvarlığı Değerlerinin ... bağlıdır. Mahkeme ya müsadere konusundaki uyuşmazlığı bir neticeye bağlamış ancak yalnızca iade konusunda karar vermemiştir ya da müsadere veya iade konusunda karar verilmesi gereken bir hal vardır ancak ya hiç dava açılmamıştır ya da dava açılmış fakat mahkemece bu konuda bir karar verilmemiştir.85 Her ihtimalde iade, yalnızca müsadere talebi hususunda olumsuz bir hüküm verilmesi halinde söz konusu olabilecektir ve bunun doğal sonucu olarak CMK m. 256/2’ye göre iade kararı verilmesi, müsadere konusundaki hükümden ayrı olarak ele alınabilecek bir mahiyette değildir. Hatta bu nedenle Kanun, m. 256’ya göre verilecek “…hükümlerden…” söz etmiş ve iade konusunda verilecek kararı da bir hüküm sayarak istinaf kanun yoluna tabi kılmıştır (CMK m. 258).86 İnceleme konumuzu oluşturan eşyanın veya malvarlığı değerinin iadesinde ise böyle bir ilişki söz konusu olmayıp; artık bir koruma tedbiri olan elkoyma işlemine tabi tutulmasının gereksiz olması nedeniyle eşyanın şüpheli, sanık veya bir başkasına iade edilmesi yönünde ya Cumhuriyet savcısınca bir işlem yapılır ya da bu konuda bir uyuşmazlık vaki olursa sulh ceza hâkimince veya mahkemece bu hususta karar verilir.87 Bu karar ise yalnızca talebe olumsuz yanıt verilmesi haliyle sınırlı olarak itiraz kanun yoluna tabi kılınmıştır (CMK m. 131). Dolayısıyla iki kurum da eşyanın iadesi sonucunu doğursa da nitelikleri, koşulları ve karar için öngörülen kanun yolu açısından birbirinden oldukça farklıdır.88 B. İade Koşulları 1. Genel Mahiyette Elkoyma Halinde Kısaca genel mahiyette elkoyma olarak ifade ettiğimiz CMK m. 123 ile nitelik itibariyle CMK m. 128 haricindeki diğer özel elkoyma 85 Bkz. Kunter, s. 621; Soyaslan, s. 519; Yenisey/Nuhoğlu, s. 812; Centel/Zafer, s. 1053. 86 Yenisey/Nuhoğlu, s. 814; Öztürk/Tezcan/Erdem/Sırma Gezer/Saygılar Kırıt/ Alan Akcan/Özaydın/Erden Tütüncü/Altınok Villemin/Tok, s. 778; Soyaslan, s. 519; Şahin/Göktürk, II, s. 222; Özbek/Doğan/Bacaksız, s. 889. 87 Yenisey/Nuhoğlu, s. 421; Gökcen, s. 191. 88 Nitekim bu nedenle Suç Eşyası Yönetmeliğinde de iki kurum farklı maddelerde ele alınmıştır. Gerçekten, anılan yönetmelikte “Hükmün kesinleşmesinden önce iadesine veya elden çıkarılmasına karar verilen suç eşyasına ilişkin işlemler” 16. maddede, buna karşılık “Müsaderesine veya sahibine iadesine karar verilmiş suç eşyasına ilişkin işlemler” 17. maddede düzenlenmiştir.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1