303 TBB Dergisi 2022 (159) Erkan SARITAŞ eşyanın iadesinden söz edilebilmesi için soruşturma veya kovuşturmaya konu fiilin işlenmesinden evvel söz konusu malvarlığı değeri mağdura ait olmalıdır. Bu eşyanın veya malvarlığı değerinin zilyetliğinin veya alacak hakkının şüpheli, sanık veya üçüncü kişilere ne suretle geçtiğinin bir önemi bulunmamaktadır. Bu kişiler malvarlığı değerini, zilyedin rızası olmadan aslen iktisap etmiş (örneğin hırsızlık, yağma vb. yoluyla) veya zilyedin görünüşte rızası ile devren iktisap etmiş (örneğin dolandırıcılık, irtikap vb. yoluyla) olabilir.107 Ancak bu iktisap türünün iade kararı verilmesi noktasında bir etkisi bulunmamaktadır. Son olarak bu malvarlığı değerlerine delil olarak artık ihtiyaç bulunmaması da gerekmektedir.108 Eğer dosyanın durumuna göre eşya veya malvarlığı değerine delil olarak ihtiyaç söz konusu ise bu değerin iadeye konu edilebilmesi mümkün değildir. Bu nedenle bu hükme göre eşyanın ilgilisine teslim edilebilmesi için söz konusu eşyanın veya malvarlığı değerinin soruşturma ve kovuşturmada delil olarak kullanılmasına artık gerek olmadığı hiçbir şüpheye yer bırakmayacak şekilde anlaşılmış olmalıdır. Bu nedenle eşyanın delil olarak fonksiyon arz etme niteliği olduğu müddetçe bu fıkraya göre iade işlemine konu edilebilmesi mümkün değildir. Buna karşılık suça konu fiilin ispatlanması açısından malvarlığı değerlerinin aynına ihtiyaç bulunmaması halinde bu şartın gerçekleştiği kabul edilecektir. Örneğin banka kayıtları bir dolandırıcılık fiilinin ispatı açısından kâfi ise banka hesabındaki paranın iadeye konu olması mümkündür. C. İade Usulü 1. Elkonulan Eşyanın veya Malvarlığı Değerlerinin Cumhuriyet Savcısınca İadesi CMK m. 131 gereğince eşyanın iadesi açısından kanun koyucu, soruşturma aşamasında asıl olarak iadenin bir tali ceza uyuşmazlığına konu olmaması esasını kabul etmiş ve Cumhuriyet savcısınca da iadeye karar verilebileceğini öngörmüştür.109 Buna göre “şüpheliye, (…) 107 Kavramlar için bkz. Oğuzman/Seliçi/Oktay Özdemir, s. 57 vd.; Akipek/Akıntürk/Ateş, s. 134 vd.; Ayan, s. 87 vd. 108 Yenisey/Nuhoğlu, s. 421. 109 Aynı usul İtCMK’da da yer almaktadır. İtCMK m. 263/4-5’e göre “Önsoruşturma aşamasında savcı, elkonulan eşyanın iadesine gerekçeli kararname ile karar vere-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1