304 Elkoymanın Hukuki Sonuçları Bağlamında Elkonulan Eşya ve Diğer Malvarlığı Değerlerinin ... veya üçüncü kişilere ait elkonulmuş eşyanın, (…) re ‘sen veya istem üzerine geri verilmesine Cumhuriyet savcısı (…) tarafından karar” verilebilecektir.110 CMK m. 128’e göre elkonulan eşya veya diğer malvarlığı değerlerinin iadesi açısından CMK m. 131/2 yetkili mercii belirtmemiş ise de iki fıkra arasındaki sistematik ilişkiden yola çıkarak, CMK m. 131/1’in, kendisinden sonra gelen fıkra yönünden de yetkili mercii belirlediğini ifade etmemiz gerekmektedir. Bu açıdan CMK m. 128’e göre elkonulan eşya veya diğer malvarlığı değerlerinin, suçtan zarar gören mağdura ait olması ve bunlara delil olarak artık ihtiyaç bulunmaması halinde bunların sahibine iadesi yönünden de Cumhuriyet savcısı yetkili olacaktır.111 Bu kararlar, talep üzerine olabileceği gibi herhangi bir talep bilir. İlgililer savcının iadeye veya bu husustaki talebin reddine yönelik kararına itiraz edebilirler. Bu itiraz hakkında hâkim 127. maddeye göre karar verir”. Buna göre ön soruşturmada eşyanın iadesine karar verme yetkisi savcıdadır (Bernasconi, s. 307; Ruggeri/Maggio, s. 802; Lattanzi/Lupo/Nappi, s. 852; Barbuto/Luerti/ Pilla/Spina, s. 176). Savcı, eşyanın artık delil olarak muhafazasına ihtiyaç olmadığı kanaatinde ise talebi gerekçeli kararname ile kabul eder, aksi halde reddeder (Tonini, s. 375; Cordero, s. 843; Ruggeri/Maggio, s. 802; Lattanzi/Lupo/Nappi, s. 852). Savcının bu kararına ya da bu husustaki talebin reddi kararına karşı ilgililer hâkimden bir karar vermesini isteyebilecektir. Bu halde hâkim, 127. madde çerçevesinde bir duruşma açarak ilgilileri dinlemek suretiyle bir karar verecektir (Lattanzi/Lupo/Nappi,, s. 853; Grilli, s. 488; Garofoli, s. 238). Savcı da örneğin delil amaçlı elkoyma için sebepler ortadan kalkmış olsa bile eşya üzerinde önleyici elkoyma veya ihtiyati elkoyma tedbirlerinin (bkz. yuk. Dipnot 4) uygulanması gerektiği iddiasında ise hâkimden bu yönde bir elkoyma kararı vermesini isteyebilir (İt. CMK m. 262/2). Bkz. Ruggeri/Maggio, s. 803; Bernasconi, s. 308. Bu talebin kabulü ve “Hâkimin, 321. maddeye göre karar vermesi halinde eşyalar iade edilmez ve önleyici amaçla muhafaza altında tutulur” (İt. CMK m. 262/3). Bu halde elkoyma tedbirinin uygulanmasına, nev’i dönüştürülerek devam edilmiş olur (Tonini, s. 375; Bernasconi, s. 308). Buna göre örneğin eşyaya delil olarak ihtiyaç olmasa bile müsadere edilmesi mümkünse, delil olarak elkoyma, hâkim kararıyla önleyici elkoymaya dönüşebilir (Lattanzi/Lupo/Nappi, s. 847; Bernasconi, s. 308). Ancak burada 262/1 hükmünün kural, 262/2 ve 3 hükümlerinin ise istisna niteliği taşıdığı, bu nedenle dönüştürme yönünde bir talebin vaki olmasının şart olduğu ve kendisine dönüştürülmesi istenen elkoyma türüne ilişkin kanunda öngörülen koşulların somut olayda gerçekleşmiş olup olmadığının hâkim tarafından inceleneceği vurgulanmıştır (Grilli, s. 486). 110 Şahin/Göktürk’e göre kanunda Cumhuriyet savcısının zikredilmesi “mülkiyet hakkına saygının bir gereği olarak, kişilerin soruşturma evresinde malvarlıklarına bir an önce ve daha seri bir şekilde kavuşmalarını sağlamak amacıyladır. Bu amaç ancak, Cumhuriyet savcısının iade yönünde bir karar vermesi halinde gerçekleşebilecektir” Şahin/Göktürk, I, s. 359. 111 Aynı durum aşağıda inceleyeceğimiz iade davası için de geçerlidir. Bu nedenle CMK m. 131/2’ye göre vaki olan mağdurun iade talepleri gerek Cumhuriyet savcısınca iade gerekse de iade davası açısından usul yönünden CMK m. 131/1’e tabidir.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1