345 TBB Dergisi 2022 (159) Ahmet AYAR III. ÇOCUK HAKLARI SÖZLEŞMESİ KAPSAMINDA ÇOCUĞUN EĞİTİM (NİTELİKLİ EĞİTİM) HAKKI Uluslararası hukukta çocuk haklarını düzenleyen temel yasal metin Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi’dir. Çocuk Hakları Sözleşmesi, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 20 Kasım 1989 tarihinde oybirliği ile kabul edilmiş ve 2 Eylül 1990 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Sözleşme, çocukların statüsüne ilişkin evrensel ilkeleri ve kuralları tanımlayan kapsamlı bir belgedir. Çocuk Hakları Sözleşmesi, içerdiği ilkelerle neredeyse dünyadaki bütün ülkelerin onay verdiği en geniş kapsamdaki insan hakları belgesidir. Türkiye Cumhuriyeti bu Sözleşme’yi 09.12.1994 tarihinde onaylamış ve 27.01.1995 tarihinde yürürlüğe sokmuştur.27 Çocuk Hakları Sözleşmesi’nde yer alan ve 54 maddeden oluşan çocuk hakları “yaşama hakları”, “gelişme hakları”, “korunma hakları” ve “katılma hakları” olmak üzere dört ana grupta toplanabilir.28 “Yaşama hakları”, çocuğun yaşama ve uygun yaşam standartlarına sahip olma, tıbbi bakım, beslenme, barınma gibi temel gereksinimlerinin karşılanmasını öngören hakları içerirler. “Gelişme hakları”, çocuğun yeteneklerinin en üst düzeyde gelişmesi için gerekli olan eğitim hakkı, oyun ve dinlenme hakkı, bilgi edinme hakkı, din, vicdan ve düşünce özgürlüğü, bilgi alma hakkı gibi haklardan oluşurlar. “Korunma hakları”, çocuğun her türlü ihmal, istismar ve sömürüye karşı korunmasını sağlayan haklardır. Bunlar yargı sisteminde, silahlı çatışmada, çalışma yaşamında; fiziksel, duygusal, cinsel istismar, madde bağımlılığı ve mülteci çocuklar için özel bakıma ilişkin konularda çocukların korunmasını sağlayan haklardır. “Katılma hakları”, çocuğun ailede ve toplumda etkinlik kazanmasını sağlamaya yönelik, görüşlerini açıklama, kendisini ilgilendiren 27 RG. 27.1.1995, Sayı: 22189; Türkiye Cumhuriyeti Sözleşme’nin 17., 29. ve 30. maddelerine Anayasa ve Lozan Antlaşması çerçevesinde çekince koymuştur; Ayrıca Sözleşme’nin iç hukuk açısından değerlendirilmesi bakımından bkz. Ali Naim İnan, “Çocuk Haklarına Dair Sözleşme”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 44, Sayı: 1, Ocak 1995, s. 765-778. 28 Akyüz, s. 6 vd; Hayrunnisa Özdemir/Ahmet Cemal Ruhi, “Çocuk Hukuku”, İstanbul 2017, s. 4 vd.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1