381 TBB Dergisi 2022 (159) Mehmet AKÇAAL objektif olmak üzere iki unsura ihtiyaç vardır. Bu itibarla, eser hem sahibinin özelliklerini taşımalı hem de kanunda sayılan eser türlerinden birine dâhil olmalıdır.74 Eserin sahibinin özelliklerini taşıması için, onun herkesçe kolayca ortaya çıkarılabilecek durumda bulunmaması, yani basitin ötesinde bir fikrî çabanın ürünü olması gerekir. Eserin kendisinden önce yaratılmış olanlardan yararlanılmaksızın ortaya konmuş bir ürün olmasına ise gerek yoktur. Fakat, eser, sahibinin mührünü taşımalıdır.75 Meselâ, “Everydays: The First 5000 Days” isimli dijital varlıkta bundan bahsetmek mümkündür. Yine, müzayede evi Sotheby tarafından 2021 yılında yaklaşık 12 milyon Amerikan dolarına satılan “CryptoPunk 7523” isimli eser de bu kapsamdadır.76 Keza, müzayede evi Sotheby tarafından aynı yıl 5,1 milyon Amerikan dolarına alıcı bulan Refik Anadol’a ait “Machine Hallucinations–Space: Metaverse” isimli eser için de aynı değerlendirme yapılabilir.77 Ancak, salt paylaşılan bir tweet’e ilişkin değiştirilemeyen jetonun ise sahibinin özelliğini taşıdığından söz etmek isabetli olmaz. Aynı şekilde, LeBron James’a ait, NBA Top Shot’ta 208 bin Amerikan dolarına satılan kısa bir smaç videosunun78 sahibinin özelliğini taşıdığından söz edilemez. Bu noktada, eseri meydana getirirken bilgisayar veya yazılımdan yararlanılabilir. Nitekim, değiştirilemeyen jeton niteliğindeki sanat eserlerinde durum bu şekildedir. Ancak, insan aklının ve zekâsının ürünü olmayan, meselâ tamamı bir bilgisayar tarafından kendiliğinden oluşturulan ürünler eser olarak kabul edilemez. Dolayısıyla, değiştirilemeyen jeton konusu dijital varlık tamamen kendiliğinden işleyen bir sürecin ürünü ise eser olarak değerlendirilemez. İkinci unsur gereğince, fikrî ürün aynı zamanda Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nda belirtilen eser türlerinden birine dâhil olmalıdır. Çünkü, kanunda yer alan fikir ve sanat eserlerinin türleri bakımından 74 Ramazan Uslu, Türk Fikir ve Sanat Hukuku’nda Eser Kavramı, Seçkin Yayınevi, Ankara 2003, s. 34; Büyüksağiş/Özyiğit/Mirkelam Falay/Buldağ/Okur, s. 390. 75 Büyüksağiş/Özyiğit/Mirkelam Falay/Buldağ/Okur, s. 390-391. 76 Bkz. https://www.sothebys.com/en/buy/auction/2021/natively-digital-cryp topunk-7523/cryptopunk-7523 (Erişim Tarihi: 24.12.2021). 77 Bkz. https://www.webtekno.com/refik-anadol-nft-koleksiyon-milyon-dolarsatildi-h115757.html (Erişim Tarihi: 24.12.2021). 78 Bkz. https://ftw.usatoday.com/2021/02/nba-top-shot-lebron-james-dunk-soldrecord-price (Erişim Tarihi: 26.12.2021).
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1