34 Sanık Sandalyesinde Gazeteciler: Anayasa Mahkemesi Kararlarının Gazetecilere Uygulanan ... Anayasa Mahkemesi, bireysel başvuru kararlarında tutukluluk süresinin makullüğünü değerlendirirken makul süre hesabını, eğer kişinin özgürlük ve güvenlik hakkı doğrudan tutuklama tedbiri ile kısıtlanmışsa tutuklama anından, eğer müdahale yakalama ile başlamış ise bu andan başlatmaktadır. Sona erme anı ise, İHAM’ın içtihadı ile paralel olacak şekilde ilk derece mahkemesinin verdiği mahkûmiyet kararı yahut salıverilme anı olarak kabul edilmektedir.171 AYM, birden fazla atılı suç dolayısıyla tutuklanan bireylerin tutuklulukta geçen sürenin tüm suçlar bağlamında dikkate alınması gerektiği ve tutuklulukta azami süreyi düzenleyen CMK’nın 102. maddesinde en yüksek azami süre olarak öngörülen 5 yılın aşılamayacağına karar vermiştir.172 Aynı zamanda Mahkeme, azami süre ile makul süre kavramlarını ilintili yorumlamamaktadır. AYM bu bağlamda, isnat edilen suça ilişkin azami süre dolmadan da tutukluluğa ilişkin makul sürenin aşılıp aşılmadığını değerlendirmektedir.173 Tutukluluk halinde geçen sürenin makul olup olmadığı incelenirken tutuklamanın gerekçeleri üzerinden inceleme yapılıyor olması, kararlarda ilgili ve yeterli gerekçe bulunması zorunluluğunun önemini de göstermektedir. Anayasa Mahkemesi, tutuklanan kişilerin serbest bırakılma talebi ya da resen yapılan tutukluluk incelemeleri sonucunda verilen tutuklamanın devamı kararlarında, AYmd.19/7 uyarınca tutuklamanın devamını gerektiren meşru nedenlerin somut olgular ile açıklanması gerektiğinin altını çizmektedir. Kişi özgürlüğü ve güvenliğinin sınırlandığı durumlarda AYM, bu sürenin süratli bir biçimde sonlandırılması için kamusal makamların özen yükümlülüğünün olduğunu belirtmektedir.174 Bu özen yükümlülüğü kapsamında Mahkeme, tutuklamanın ön şartı olan suç işlendiğine dair kuvvetli belirtinin mevcudiyetinin tutukluluk süresi boyunca söz konusu olup olmadığının incelenmesini, tutukluluğun devamı kararlarında kuvvetli belirtinin somut olgularla açıklanmasını, tutuklama nedenlerinin tutukluluk halinin devamına 171 İHAM içtihadında tutuklulukta geçen sürenin hesabında ilk derece mahkemesinin mahkûmiyet kararından sonra kanun yolunda geçen sürenin katılmıyor olması, Mahkeme’nin Madde 5/1-a’da yer alan “mahkûmiyet hükmü” ifadesini, Türk hukuk sisteminden farklı yorumlamasıdır. Bu konuda bkz. Sınar, s. 335-336. 172 Murat Narman, § 49. 173 Mustafa Ali Balbay, § 103-119; Faysal Sarıyıldız B.No: 2014/9, 03.01.2014, §§ 40-60. 174 Halas Aslan B.No: 2014/4994, 16.02.2017, §§ 70-71 [Halas Aslan].
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1