507 TBB Dergisi 2022 (159) A. Füsun ARSAVA mayan AİHS tarafı devletler bakımından davaya müdahil olabilmek için iki olanak bulunmaktadır. Şikâyetçi, hakkında şikâyet yapılan devletin vatandaşı ise AİHS tarafı bu devlet başka bir koşul aranmaksızın AİHM’nin davaya bakan dairesine veya Büyük Daire’ye yazılı görüş verebilir ve duruşmaya katılabilir.2 AİHM’nin Usul Tüzüğü’nün 44. md, 1. fıkra, b-bendine göre bu devletin görüş vermek istediğini bildirmesi yeterlidir ve AİHS tarafı bu devletin duruşmalara katılması bakımından herhangi bir sınırlama bulunmamaktadır. Diğer üye devletler bakımından AİHS’nin 36. madde, 2. fıkrasındaki genel düzenleme geçerlidir. Bu çerçevede müdahil devlete yazılı görüş vermenin yahut (istisnai olarak) duruşmalara katılma olanağının verilmesi şeklen mahkeme başkanının (uygulamada daire başkanının) takdirine bırakılmıştır. AİHM’nin uygulaması müdahil devletler görüş bildirmek istedikleri takdirde mahkeme başkanının buna izin vermesi yönünde gelişmiştir. Uluslararası kuruşların ve organlarının müdahil olma durumu müdahil olmanın bir başka örneğini vermektedir. Münferit organların yetkileri ve amacına göre müdahil olma farklı hedeflere hizmet etmektedir. Üye devletlerin müdahil olması durumunda olduğu gibi bu çerçevede de hukukun korunması ön planda yer almaktadır.3 AİHM uluslararası kuruşları ve organlarını hukuki çözüme ulaşılmada yardım almak amacıyla re’sen davaya müdahil olarak davet etmektedir. AİHM bu çerçevede bilirkişi olarak Avrupa Konseyi’nin kurumlarını da kullanmaktadır. AİHM bu bakış açısı ile geçmişte birçok kez Avrupa Konseyi bünyesinde anayasa konusunda uzman komisyon olarak görev yapan Venedik Komisyonu’nu, hukuki sujeliği olmamasına ve verilecek karardan Venedik Komisyonu’nun etkilenme durumu bulunmamasına AİHS’nin 36. madde, 2. fıkrasında yer alan müdahil olma koşulları gerçekleşmemiş olmasına rağmen müdahil olarak davet etmiştir yahut onun müdahil olma talebini kabul etmiştir.4 2 AİHS md. 36, fık.1 3 (AB Komisyonu’nun müdahil olduğu dava için bknz.: EGMR, Bosphorus Hava Yolları Turizm ve Ticaret Anonim Şirketi/İrlanda GC), 45036/98, 30.06.2005, Z.9 4 Venedik Komisyonu AİHS’nin 36. md., 2. fık. istinaden Balkan’larda insan hakları ihlâlleri ile ilgili iki davada görüş bildirmiştir. Bknz.: EGMR, Bijelić/Montenegro und Serbien, 11890/05, 28.04.2009; EGMR, Sedić und Finci/Bosnien und Herzogovina (GIC), 27996 und 34836/06, 22.12.2009
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1