509 TBB Dergisi 2022 (159) A. Füsun ARSAVA sağlamak, insan hakları alanında kamuoyunun dikkatini çekmek gibi amaçlar takip etmektedir. Uluslararası mahkemelerde müdahil olmak sivil toplum kuruluşlarının amaçlarına erişmeye matuf stratejilerinin önemli bir parçasıdır.8 Uluslararası sivil toplum kuruluşlarının müdahil olduğu davalardan en bilineni çok sayıda müdahilin yer aldığı Büyük Daire’de görülen Lautsi-İtalya davasıdır.9 Bu davada Avrupa Parlamentosu’nun 33 üyesi, Yunanistan’ın Helsinki monitörü (gözlemcisi), düşünce özgürlüğü ile ilgili bir İtalyan sivil toplum kuruluşu, Hukuk ve Adalet İçin Avrupa Merkezi,10 Eurojuris, Uluslararası Hukukçular Komisyonu, Interrights ve Human Rights Watch, AİHS tarafı 10 devlet şikâyetçi aleyhine müdahil olarak katılmıştır.11 Duruşmada dokuz AİHS tarafı devlet temsil edilmiş, bunlardan bir kısmı duruşmada savunma yapmıştır. Wasmuth-Almanya davasında şikâyetçi kilise vergisinin alınmasını AİHS’nin 8. maddesinin ihlâli olarak ileri sürmüştür. Bu davada da şikâyetçi aleyhine Almanya Protestan Kilisesi ve Alman Diözesen Kuruluşu müdahil olarak davaya katılmıştır.12 İç hukukta görülen davanın taraflarının AİHM’de görülen davada müdahil olması gerek usul hukukunda gerekse AİHM uygulamasında tatmin edici bir görüntü vermemektedir. Bireysel başvuru öncesi iç hukukta görülen davada bu kişiler genellikle bireysel başvuru yapan şikâyetçinin hasmıdır. Bu kişilerin yerine AİHM’de bu kişileri temsil eden ulusal kuruluşlar davada müdahil olmaktadır.13 İç hukuk açısından bu kişilerin davaya müdahil olması doğal olarak kabul edilirken, Uluslararası Hukuk açısından bu kuruluşların müdahil olması uygulamada eleştiri konusu olmaktadır. 8 Laura van den Eynde, “An Empirical Look at the Amicus Curiae Practıce of Human Rights Ngos before the European Court of Human Rights” bknz.: Wolfgang Benedek et al (Hrsg.), European Yearbook on Human Rights 2011, Vol.11, s.539, Intersential Publishers 9 EGMR, Lautsi et al/Italien (GK), 30814/06, 18 03.2011 10 European Center for Law and Justice 11 Ermenistan, Bulgaristan, Kıbrıs Cumhuriyeti, Rusya Federasyonu, Yunanistan, Litvanya, Malta, Monaco, Romanya ve San Marino 12 EGMR, Wasmuth/Deutschland, 12884/03, 17.02.2011 13 von Hannover davasında, Dergi Yayınevleri Birliği davada müdahil olmuştur: EGMR, von Hannover/ Deutschland, 59320/00, 24.06.2014, Z.6
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1