68 Parlamento Seçimlerinde Cinsiyet Kotaları 2. Farklı Kota Uygulamaları Kota uygulaması bulunan ülkelerin önemli bir bölümünde, kadınlar için belli bir oran/sayı öngörülmektedir. Bazı ülkelerde ise cinsiyet açısından nötr84 kotalar konulmaktadır. (Örneğin, belli bir cinsiyetin adaylarının listelerde belli bir orandan fazla yer alamaması gibi). Latin Amerika ülkelerinde genellikle cinsiyet açısından nötr düzenlemeler bulunmaktadır. Bu düzenlemeler özellikle ayrımcılık yapıldığı iddiası ile kotalara karşı çıkanların argümanlarına karşı bir strateji olarak da görülebilir.85 Kotalar kadınların ya da bir cinsiyetin belirli bir oranda temsil edilmesini öngörmektedir. Bu oran yüzde elliye kadar çıkmaktadır ki yüzde elli söz konusu olduğunda parite/eşit temsil/parite kotalar söz konusu olur.86 Pariteyi savunanlar, kota öngörülmesinin, fermuar sistemi kabul edilmediği sürece, kadınların seçilme oranlarını istenildiği kadar arttırmayacağını belirtirler. Kota olsa bile, her zaman kadınların listenin altına konma ihtimali olacaktır.87 Parite öngörülmesi yapısı gereği cinsiyet açısından nötr bir düzenlemedir.88 Paritenin ilk uygulandığı ülke Fransa’dır.89 Kota düzenlemelerinde oran öngörülmesinin yanı sıra, bu düzenlemeler ile kadınlara listede nerede yer verileceğinin belirlenip belirlenmemesi de önem taşımaktadır. Örneğin yüzde otuz kota öngörülen bir sistemde, liste sıralamasına ilişkin kural konulmadığında, kadınla84 Cinsiyet açısından nötr (gender neutral quotas) için bkz. Cinsiyet açısından nötr kotalar (gender neutral quotas) için bkz. Dahlerup/Freidenvall, Gender Quotas, s. 33 vd; Thin Thin Aung-Susan H. Williams, “Women in the Constitutional Drafting Process in Burma” in: Williams S.H. (Ed.), Constituting Equality-Gender Equality and Comparative Constitutional Law, Cambridge-2009, s. 286. 85 Dahlerup, Quotas, s. 14. 86 1995 yılında Pekin Deklarasyonu ve Eylem Planı’nda kadınların temsili için yüzde otuz oran hedef olarak belirlenmişti. Ancak zaman içinde bu hedef bazı ülkelerde yüzde elliye çıkartılmıştır. Bu trend 2000’lerin başlarında başlıca Fransa, Belçika, Portekiz gibi ülkelerde ortaya çıkmış; Bolivya, Kosta Rica ve Ekvator bu ülkeleri takip etmiştir. Afrika ülkelerinde de kampanyalar yürütülmüş, ardından Afrika’da Senegal’de, Arap ülkelerinde ise Tunus’ta parite yasalaşmıştır. Women in Parliament: 20 Years in Review, Inter-Parliamentary Union, Genova-2015, (Women in Parliament: 20 Years), s. 13. 87 Lenoir, s. 241. Pariteyi savunanlara göre, oran öngören kotalar kadınların bağımlılığını sürdürecektir ve ancak temsilde tam eşitliğin sağlanması ile kadınlar parlamentoda fark yaratabilirler. Rodriguez Ruiz/Rubio Marin, s. 313, 314. 88 Dahlerup, Comparative, s. 12. 89 Millard, s. 134.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTQ3OTE1